Ο απέραντος Πόντος φάνταζε για τους προγόνους μας μακρινός και μυστηριώδης. Και τα εδάφη, που απλώνονταν πέρα από τα σκοτεινά νερά του, αναστάτωναν την φαντασία τους και προκαλούσαν ακαταμάχητη επιθυμία για ταξίδια και εξερεύνηση. Ο Άξενος Πόντος με σχεδόν καθημερινές θαλασσοταραχές έπρεπε να δαμαστεί ! Οι άγνωστες και απροσπέλαστες παραλίες του έπρεπε να ερευνηθούν και οι σκόρπιες βάρβαρες εχθρικές Σκυθικές φυλές , που αναφέρει ο Απολλόδωρος, να γνωρίσουν την υπεροχή του ελληνικού μεγαλείου και την στυφή μεταλλική γεύση του αίματος που άφηνε στις πληγές ένα οπλισμένο επιδέξιο ελληνικό χέρι…
Με τα πρώτα κιόλας ταξίδια τα φουρτουνιασμένα νερά του αφιλόξενου Πόντου υποχώρησαν μπροστά στην σιδερένια θέληση ανθρώπων , ικανών να νικήσουν τους πιο κρυφούς τους φόβους για το άγνωστο και για τους κινδύνους που παραμόνευαν σε κάθε τους βήμα. Και ο Άξενος Πόντος γαλήνεψε και έγινε πια Εύξεινος… «Ύστερον δε Εύξεινον κεκλήσθαι των Ιώνων εν τη παραλία αποικίας κτισάντων», λέει χαρακτηριστικά ο Στράβωνας.
Η Ελληνική ιστορία παρέχει πληθώρα ονομάτων από την πλούσια μυθολογική μας παράδοση για τους ήρωες, που πρώτοι διέσχισαν τα κύματα της θάλασσας και περπάτησαν στις άγνωστες παραλίες . Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και συνάμα, προκλητικό για μας, τους σύγχρονους ανθρώπους, να διαπιστώνουμε πως η πρώτη προσπάθεια γνωριμίας των προγόνων μας με τον κόσμο , πέρα από τα τότε γνωστά όρια, έγινε ΑΠΌ ΑΈΡΟΣ . Η μυθολογία μας αποτελείται από ιστορίες ,που σχετίζονται με πραγματικούς ανθρώπους…τους προγόνους μας, εννοώ… και πραγματικά γεγονότα , αλλά είναι δοσμένη με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο. Τόσο ιδιαίτερο, που ο Μέγας Φιλέλληνας, ο Ιουλιανός , ο άνθρωπος με Ελληνική παιδεία και τεράστια μόρφωση , είπε κάποτε, πως “αρμόζει να ακούν τους μύθους μόνο όσοι έχουν την ικανότητα να γνωρίζουν την Αλήθεια” …
Ποια Αλήθεια κρύβεται πίσω από την ιστορία του Φρίξου και της Έλλης ; Και του κριαριού …με “ανθρώπινη λαλιά” , που πέταξε πάνω από την θάλασσα , μεταφέροντας τα δύο αδέρφια στην μακρινή Κολχίδα !!! Στο ταξίδι αυτό υπήρχαν όροι και απαγορεύσεις…Γιατί τα δύο παιδιά δεν έπρεπε να αντικρίσουν τον άγνωστο κόσμο, που διέσχιζαν; Τα μάτια των παιδιών θα’πρεπε να βλέπουν μόνο μπροστά…και καθόλου γύρω ή πίσω τους…
Το μόνο, που κατάφερα να μάθω , είναι πως Κριός ονομαζόταν ο παιδαγωγός του Φρίξου…σύμφωνα με τον Διονύσιο τον Σκυτοβραχίωνα, ο οποίος προσπάθησε να δώσει μια ορθολογιστική εξήγηση στον μύθο .Ο Κριός, λοιπόν, ο σοφός και προστατευτικός παιδαγωγός των παιδιών της Νεφέλης και του Αθάμα , συμβούλεψε να φύγουν μακριά τα αδέρφια, όταν έμαθε τα σχέδια της μητριάς τους να τα θανατώσει …(Κακριδής,τομ.4,σελ.130)…
Το εξωπραγματικό κριάρι, που είχε χαρίσει στην Νεφέλη ο Ερμής, συμβούλεψε τα δύο αδέρφια να μην κοιτάξουν καθόλου κάτω στην διάρκεια του ταξιδιού τους. Η παράβλεψη της απαγόρευσης θα τειμωρείτο αυστηρά…όπως και έγινε. Στο σημείο, που βρίσκεται το Σίγειον Άκρον ,εκεί που οι Αχαιοί είχαν στήσει τους τάφους του Αχιλλέα, του Πατρόκλου ,του Αντιλόχου και του Αίαντα ,η Έλλη δεν άντεξε στον πειρασμό και έσκυψε να δει…Τι ακριβώς είδαν τα τρομαγμένα παιδικά μάτια και έκαναν την κοπέλα να πέσει από την ράχη του κριαριού; Πράγματι, ήταν κριάρι…ή τίποτα άλλο;;;
ΕΛΛΗΣΠΟΝΤΟΣ , λοιπόν ! Το όνομα της Ελληνίδας κόρης θα ηχεί για πάντα στον υδάτινο αυτό χώρο, που υπήρξε από την πρώιμη αρχαιότητα σημαντικός, επειδή ένωνε ως φυσική διάβαση την μια ήπειρο με την άλλη. Αλλά και ως θαλάσσια λεωφόρος συνέδεε τους λαούς του Αιγαίου με τους λαούς του Εύξεινου Πόντου και της Μ. Ασίας….Αυτά, λοιπόν, τα ολίγα για τα παιδιά και το κριάρι…που ονομάστηκε “χρυσόμαλλο δέρας“…Και αυτό επειδή, όπως μας λέει στην συνέχεια ο μύθος, όταν έφτασε ο Φρίξος στην χώρα του πανίσχυρου βασιλιά Αιήτη , γιου του Ήλιου, το κριάρι θυσιάστηκε στον Φύξιο Δία, προστάτη των κυνηγημένων , και το τομάρι του κρεμάστηκε σε μια μεγάλη βελανιδιά με έναν δράκοντα-φίδι ,ακοίμητο φρουρό …
Το Χρυσόμαλλο Δέρας στάθηκε αφορμή να πραγματοποιηθεί μια εκστρατεία υπό την αρχηγεία του Ιάσωνα για να επιστραφεί στην Ελλάδα μαζί με το πολύτιμο χρυσό, που ήταν η πραγματική αιτία του δύσκολου και επικίνδυνου αυτού ταξιδιού, και η ψυχή του Φρίξου.
Και έτσι μια ωραία πρωία τα νερά του Παγασητικού κόλπου παραμέρισαν για να περάσει το ξύλινο κομψό σώμα της καλλονής ,που μετέφερε στους κόλπους της των ΤΡΑΝΌΨΥΧΩΝ ΑΝΘΡΏΠΩΝ ΚΑΙ ΘΕΏΝ ΠΑΙΔΙΆ…Ήταν των Ελλήνων το ναυτικών το άνθος! Σε καμία άλλη εκστρατεία δεν είχε συγκεντρωθεί ένα τόσο εκλεκτό πλήρωμα… Θεοί και άνθρωποι , εκστατικοί , απέμειναν να κοιτάζουν την πεντηκόντορο Αργώ ,που με την καθοδήγηση της Θεάς Αθηνάς έγινε όχι μόνο γερό πλοίο, αλλά και τόσο ελαφρύ , ώστε οι άνδρες μπορούσαν να το σηκώσουν στους ώμους τους…Θα μου πείτε, ΤΙ ΆΝΔΡΕΣ, ΌΜΩΣ !!!!Και θα έχετε απόλυτο δίκιο. Οι πενήντα ξακουστοί ήρωες της Μητέρας Ελλάδας ήταν αυτοί, που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του Ιάσωνα και έσπευσαν στην Ιωλκό για να αναχωρήσουν μαζί του στην μακρινή Κολχίδα…
Οι Αργοναύτες επέστρεψαν στην Πατρίδα , δεν ήταν στις προθέσεις τους να μείνουν για πάντα στην μακρινή χώρα στα παράλια του Πόντου. Τα παράλια , που είχαν επισκεφτεί οι Έλληνες από τους προϊστορικούς χρόνους είτε με τον έναν, είτε με τον άλλον τρόπο. Η ιστορία της Ιφιγένειας μιλάει για την τραγική μορφή μιας αθώας κοπέλας, που έπρεπε να θυσιαστεί για να ξεκινήσει ο Τρωικός πόλεμος , ο διασημότερους πόλεμος όλης της ανθρωπότητας, γλυτώνει τον θάνατο και μεταφέρεται από μια θεά στην Ταυρίδα , όπου αναλαμβάνει καθήκοντα ιέρειας . Η θυσία της κόρης του αρχιστράτηγου των Αχαιών , θα απεγκλώβιζε τον στόλο από την άσκοπη και μακρόχρονη παραμονή του στην Αυλίδα. Ο Αγαμέμνονας δέχτηκε να τελέσει τη θυσία είτε από φιλοδοξία (Αισχύλος, Αγαμέμνων) ,είτε για το κοινό καλό (Ευριπίδης, Ιφιγένεια εν Αυλίδι).
Η θεοί των Ελλήνων όμως δεν απαιτούσαν ανθρωποθυσίες. Η Άρτεμις δεν επιθυμούσε τον θάνατο της κόρης και την φυγάδευσε μακριά από το στρατόπεδο και τις Ελληνικές ακτές , μεταφέροντάς την στην χώρα των άγριων αλλόφωνων φυλών ,που είχαν ακόμα μπροστά τους μακρύ δρόμο για να απαλλαγούν από τις βάρβαρες ανθρωποκτονίες.
Οι πρώτες ελληνικές πόλεις εμφανίστηκαν κατά μήκος της ακτής του Εύξεινου Πόντου τις τελευταίες δεκαετίες του 7ου αιώνα….”Ίσως και έναν αιώνα νωρίτερα” , επισημαίνουν οι Ρώσοι αρχαιολόγοι. Εντυπωσιάζει η λίστα με τα πολυάριθμα ονόματα των πόλεων που είχαν ιδρύσει οι Έλληνες στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας . Οι φήμες για τα εύφορα εδάφη στις αραιοκατοικημένες ακτές της , παρακίνησαν τους αγρότες και έπειτα τεχνίτες να σπεύσουν εκεί. Οι Έλληνες ίδρυσαν μια σειρά αποικιών με τις μεγαλύτερες την Φαναγόρια, η Ερμόνασσα, Γοργιππία, το Παντικάπαιον , Θεοδώσια, Χερσονές, Νυμφαίο, Κερκινίτιδα και πάρα πολλές άλλες. Η αρχαία παράδοση αποδίδει μόνο στη Μίλητο τη δημιουργία 75 ή ακόμη και 90 αποικιών. Αρκεί να πούμε ότι στην ακτή της Κριμαίας στα στενά του Κερτς, σύμφωνα με αρχαιολόγους που πραγματοποίησαν πολλές ανασκαφές , η απόσταση μεταξύ πόλεων και χωριών δεν ξεπέρασε τα 5-10 χλμ. Και συχνά ήταν ακόμη μικρότερη. Οι ανασκαφές εξακολουθούν να γίνονται και σήμερα σε πάρα πολλές περιοχές της Κριμαϊκής χερσονήσου και , σύμφωνα με τους Ρώσους αρχαιολόγους
” η γη έχει κρυμμένη στα σπλάχνα της ακόμα πάρα πολλά αρχαϊκά μυστικά και θησαυρούς“.
Οι ελληνικές πόλεις ήταν συνήθως αραγμένες κατά μήκος της ακτής της θάλασσας που εκτείνεται σε μήκος πολλών χιλιομέτρων. Σύμφωνα με την πετυχημένη έκφραση του Ρωμαίου ρήτορα Κικέρωνα,
“οι ελληνικές πόλεις ήταν σαν πολυτελή κορδέλα , ραμμένη γύρω από το ύφασμα των απέραντων βαρβαρικών αγρών.”
Τα ερείπια των ναών ,που δεσπόζουν ακόμα στις ακτές ,δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για την προέλευσή τους και οι περισσότερες πόλεις διατηρούν ακόμα τα ελληνικά τους ονόματα.
OLYMPUS DIGITAL CAMERA 
Οι τοπικές φυλές, προφανώς, δεν παραχωρούσαν πρόθυμα τα εδάφη τους στους Έλληνες. Κατά την ανασκαφή των παλαιότερων τάφων του Παντικάπαιου, ανακαλύφθηκε πως οι πρώτοι κάτοικοι της πόλης είχαν το έθιμο να βάζουν όπλα στους τάφους των νεκρών. Οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ζωή των πρώτων Ελλήνων εποίκων στο Βόσπορο ήταν ταραγμένη. Ο Έλληνας ιστορικός Έφορος, ο οποίος έζησε τον 4ο προ χάους αιώνα και έγραψε την πρώτη στον κόσμο «Ιστορία», σημείωσε ότι οι Μιλήσιοι νίκησαν τους Σκύθες και ίδρυσαν τις ένδοξες πόλεις του Ευξείνου Πόντου, οπότε και επιδόθηκαν στην πολυτέλεια. Ακόμα και τα ταφικά μνημεία μιλούσαν από μόνα τους για τον ιδιαίτερο τρόπο ταφής. Τα σώματα των θανόντων ήταν τοποθετημένα προσεχτικά , με ευλάβεια θα’ λεγε κανείς, και ήταν περιστοιχισμένα με αντικείμενα, πολλές φορές πολύτιμα, που χρησίμευαν στην μετά θάνατον ζωή. Στον σκελετό της γυναίκας φαίνεται η χρυσή διακόσμηση του ενδύματός της.
Για κανέναν πλέον δεν αποτελεί μυστικό ότι με την βίαιη επιβολή του χριστιανισμού οι λαμπροί αρχαίοι ναοί είχαν γκρεμιστεί για να χτιστούν πάνω στα ερείπιά τους και κυρίως με τα υλικά τους ,οι εβραιοχριστιανικές εκκλησίες. Αναζητώντας πληροφορίες για τις πρώτες ελληνικές αποικίες της Κριμαϊκής χερσονήσου , είδα κάποιες φωτογραφίες , που μου τράβηξαν αμέσως την προσοχή. Σε κάποιες περιοχές της Κριμαίας οι χριστιανοί δεν μπήκαν καν στον κόπο να γκρεμίσουν τους αρχαίους ναούς. Απλά, τοποθετώντας επάνω τους έναν σταυρό, τους μετέτρεψαν στους χριστιανικούς.
Εδώ ένα μέρος του αρχαίου ναού στηρίχτηκε με μια κακόγουστη προσθήκη και “βαπτίστηκε” ναός του Κωνσταντίνου και της μανούλας του…
Στην πόλη Σεβαστούπολη της Κριμαίας υπάρχει χριστιανικός ναός Πέτρου και Παύλου, τόσο εντυπωσιακά όμοιος με τους αρχαίους ελληνικούς ναούς, που όσοι τον πρωτοαντικρίζουν ομολογούν πως φαντάζονται ότι με κάποιο μαγικό τέχνασμα ο ναός μεταφέρθηκε στην πόλη κατευθείαν από την Ελληνική αρχαιότητα. Στις περιγραφές έλεγε πως είχε ανεγερθεί το 1792 στην θέση του ισοπεδωμένου αρχαίου ελληνικού…Αυτή είναι η εικόνα του ναού σήμερα.
Διάλεξα φωτογραφία , στην οποία ο σταυρός ίσα που διακρίνεται ανάμεσα στην φυλλωσιά του δέντρου. Χωρίς τον σταυρό ο αυστηρός δωρικός ρυθμός του παραπέμπει στον Παρθενώνα ή σε κάποιο άλλο ελληνικό ναό. Δείτε όμως την λεπτομέρεια πάνω στην μετόπη του ναού. Αν και αυτό το σύμβολο, όπως και πολλά άλλα της αρχαιότητας, έχει κακοποιηθεί και παρεξηγηθεί…
“Ψαχουλεύοντας” περισσότερο το θέμα , βρήκα σε κάποιες σχετικές σελίδες κάποιες παλιές φωτογραφίες , που δείχνουν πως ήταν ο ίδιος ναός πριν απο πολλές δεκαετίες….
Να ήταν άραγε ο ναός , όπου μεταφέρθηκε η Ιφιγένεια και εκτελούσε τα χρέη της ιέρειας ώσπου επέστρεψε μια μέρα μαζί με τον αδερφό της στην Αττική, παίρνοντας μαζί της το ξόανο της Άρτεμης ;
Η λεζάντα της επόμενης φωτογραφίας λέει ότι έτσι ήταν η εικόνα του ναού το 1886 μετά τον πόλεμο της Κριμαίας, που είχε διεξαχθεί μεταξύ Ρωσίας και συνασπισμού των βρετανικών, γαλλικών και οθωμανικών αυτοκρατοριών. Ο δήθεν χριστιανικός ναός φαίνεται πολύ ταλαιπωρημένος σε σχέση με τον πραγματικό , που διακρίνεται στο βάθος της φωτογραφίας, ο οποίος φαίνεται ξεκάθαρα … άθικτος !
Εκτός από τους διάσπαρτους ελληνικούς ναούς υπάρχει ένα ακόμα μνημείο της Ελληνικής αρχαιότητας, που αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες τουρίστες , που επισκέπτονται την χερσόνησο της Κριμαίας. Είναι ένα από τα σπάνια αρχαιολογικά ευρήματα , ένα ταφικό μνημείο , που ονομάστηκε “Η κρύπτη της Δήμητρας”….Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα πολύτιμο μνημείο της αρχαίας ταφικής αρχιτεκτονικής. Είναι σκαμμένο σε φυσικό έδαφος, όπου οι τοίχοι και το θησαυροφυλάκιο καλύπτονται με τοιχογραφίες με τις μορφές των θεών και της θεάς της γονιμότητας και της γεωργίας, της Δήμητρας. Η λατρεία της θεάς Δήμητρας ήταν πολύ διαδιδομένη και η ίδια η Δήμητρα ήταν μια από τις πιο σεβαστές στο βασίλειο του Βοσπόρου. Η κρύπτη αποτελείται από έναν θάλαμο ταφής με βάση 2,2 × 2,75 μέτρα. Οι τοίχοι είναι τετράγωνοι στη βάση, αλλά στενότεροι κοντά στην καμάρα και σχηματίζουν ένα ημικυλινδρικό θησαυροφυλάκιο. Μια χαμηλή ,αλλά αρκετά μεγάλη είσοδος οδηγεί στο θάλαμο. Μέσα στο θάλαμο, στους τοίχους, υπάρχουν εικόνες αρχαίων υποχθόνιων Ελλήνων θεών , του Ερμή, του Πλούτωνα και της Περσεφόνης. Σας θυμίζει, μήπως έντονα τους αρχαίους Μακεδονικούς τάφους ; Το πιο εντυπωσιακό μέρος του ταφικού θαλάμου είναι η εικόνα της θεάς Δήμητρας στο κέντρο του ταβανιού. Το στρώμα βαφής ξεφλούδισε σε πολλά σημεία. Το πρόσωπο απεικονίζεται σε ένα μερικώς διατηρημένο πράσινο φόντο. Τα μάτια δίνουν μια ιδιαίτερη ψυχολογική εκφραστικότητα στην εικόνα της θεάς. Το βλέμμα της είναι σοβαρό και λυπημένο. Οι τοιχογραφίες απεικονίζουν επίσης αμπελόφυλλα, μηλιές και ρόδια.
Στο κέντρο του θαλάμου βρισκόταν μια ξύλινη σαρκοφάγος με τα οστά του θανόντα, η οποία, δυστυχώς, αφού βγήκε στον αέρα, έγινε σκόνη. Ευτυχώς όμως είχαν προνοήσει να τη φωτογραφίσουν. Οπότε, τη σχεδίασαν και έφτιαξαν πιστό αντίγραφο.
Αντίγραφο δεν είναι μόνο η ξύλινη σαρκοφάγος , αλλά και το ίδιο το ταφικό μνημείο ολόκληρο…Επειδή το μνημείο βρίσκεται σε θέση, όπου υπάρχει ακόμα κίνδυνος από την υγρασία, οι τοπικές αρχές έχουν κλειστή την κρύπτη και κάνουν τις προβλεπόμενες εργασίες. Όμως, για να δώσουν σε όσους θέλουν να απολαύσουν την αρχαία ταφική παράδοση , ένα ακριβές τεχνολογικό μοντέλο της κρύπτης ,παρουσιάζεται στο μουσείο της πόλης, στους πρόποδες του όρους Μιθριδάτης. Οπότε, όσα βλέπετε στις φωτογραφίες , είναι αντίγραφα των αρχαίων τοιχογραφιών…όχι πιστά, θα έλεγα…Εκτός από την εικόνα της Δήμητρας με τα πιο σκούρα χρώματα.
Η ζωή των Ελλήνων ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με τους θεούς τους. Και οι Έλληνες , που μετανάστευσαν σε άλλες περιοχές, τηρούσαν με ευλάβεια όλα τα θρησκευτικά τους έθιμα. Οι ναοί, αφιερωμένοι στον Ποσειδώνα, ήταν διάσπαρτοι σε όλο το μήκος των παραλιών. Στις κορυφές των υψωμάτων βρίσκονταν οι ναοί του Δία, όπως συνηθιζόταν και στην μάνα Ελλάδα. Ήδη είχα αναφέρει τις λατρείες της Άρτεμης και της Δήμητρας. Δεν θα μπορούσα φυσικά να παραλείψω και την υπέροχη Αφροδίτη, την θεά του έρωτα και της αρμονίας…Και όχι μόνο, σύμφωνα με τους Ρώσους αρχαιολόγους, όπως θα διαπιστώστε …
Οι πρόγονοί μας στερέωναν τα ενδύματά τους στους ώμους με αγκράφες, καρφίτσες, κουμπιά και πόρπες. Μία τέτοια πόρπη βρέθηκε στις αρχαιολογικές ανασκαφές της πόλης Φαναγορία (ρωσικά: Фанагория, γνωστή και ως η Φαναγόρεια) .Ήταν αρχαία ελληνική αποικία της Τεούς η οποία ιδρύθηκε τον 6ο αιώνα π.Χ. στην νότια ακτή της χερσονήσου του Ταμάν, στις όχθες του Κιμμέριου Βοσπόρου. Οι Έλληνες, που κατοικούσαν στην πόλη αυτή διακρίνονταν για τον εξαιρετικά υψηλό επίπεδο ζωής. Αυτό το συμπέρασμα έβγαινε αβίαστα από τα αντικείμενα, που έβρισκαν στην περιοχή κατά καιρούς από τα έγκατα της γης. Μάλιστα, οι ντόπιοι αρχαιολόγοι παρομοίαζαν την Φαναγορία με το Ελντοράντο, που τραβούσε σαν μαγνήτης τους τυχοδιώκτες και τους κυνηγούς θησαυρών. Για πολλά χρόνια γίνονταν αυθαίρετα ανασκαφές από ανθρώπους, που δεν είχαν καμία σχέση με την αρχαιολογία. Και αυτό συνέβαινε στην διάρκεια πολλών χρόνων, ώσπου επιτέλους ανέλαβαν επίσημα την περιοχή οι σοβιετικοί αρχαιολόγοι, οπότε οι ανασκαφές ανέλαβαν συστηματικό και επιστημονικό χαρακτήρα. Οι σύγχρονοι ερευνητές θα έχουν αρκετή δουλειά για πολλές δεκαετίες , όμως η εξερευνητική εργασία περιπλέκεται από το γεγονός ότι μέρος της αποικίας έχει «γλιστρήσει» στη θάλασσα. Το 2008, ένας λάτρης των καταδύσεων ανακάλυψε επεξεργασμένους πέτρινους λίθους σε τετράγωνο σχήμα , ίχνη αρχαίων κατασκευών και θραύσματα κεραμικών στον Κόλπο του Ταμάν . Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των αρχαιολόγων, ήταν το σημείο, που μπορούσε να βρισκόταν το ιερό της Αφροδίτης.
Η νεκρόπολη, όπου διεξάγονται τώρα εργασίες διάσωσης, βρίσκεται δίπλα στον μικρό αρχαίο οικισμό της Χώρας των Φαναγορίων, που ορίστηκε από τους αρχαιολόγους ως Σταφύλι . Επισημαίνεται πως υπήρχε τουλάχιστον από τον 5ο αιώνα της αρχαιότητας εώς και τον 2ο μετά χάους.
Η Φαναγορία λοιπόν ήταν η διάσημη και μεγαλύτερη αρχαία ελληνική αποικία και ήταν επίσης η δεύτερη πρωτεύουσα του βασιλείου του Βοσπόρου. Υπήρξε από τις πλουσιότερες εμπορικές πόλεις .
«Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός ανθούσε και ευημερούσε. Τα αντικείμενα που ανακαλύπτουμε είναι εκπληκτικά , επιδέξια κατασκευασμένα, με ομορφιά και χάρη. Επιπλέον, είναι εξαιρετικά πολυλειτουργικά. Για παράδειγμα, υπάρχουν δεκάδες τύποι αγγείων : για λάδι, για υγρό, για θυμίαμα και καλλυντικά προϊόντα. Ο σκοπός ορισμένων αγγείων παραμένει ακόμα ένα μυστήριο για εμάς“, – λέει ο Vladimir Kuznetsov, επικεφαλής του τμήματος κλασικής αρχαιολογίας στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, ο οποίος ηγείται της αποστολής για πολλά χρόνια.
Οι Φαναγόριοι έζησαν με γούστο, ήξεραν πώς να εμπλουτίσουν με την όμορφα τη ζωή τους και έδωσαν προτεραιότητα στην εμφάνισή τους ,στη φροντίδα και την περιποίηση. Πολλά γλυπτά και αντικείμενα που απεικονίζουν τη θεά Αφροδίτη έχουν βρεθεί σε ανασκαφές . Η Αφροδίτη Ουρανία είχε τιμηθεί δεόντως στην περιοχή…Υπήρξε οι προστάτιδα της πόλης και των γύρω οικισμών. Οι αρχαιολόγοι ανάμεσα σε χιλιάδες ευρήματα επικεντρώνονται στην αποκρυπτογράφηση μιας πόρπης, που είχα αναφέρει πιο πάνω. Τι το ιδιαίτερο έχει για να ασχολούνται τόσο επίμονα μ’αυτην; Η μπροστινή πλευρά της πόρπης είναι διακοσμημένη με ένα τρισδιάστατο πορτρέτο της θεάς. Το πρόσωπο πλαισιώνεται από τα ζωδιακά σύμβολα. Και αποτελεί την παλαιότερη γνωστή εικόνα των ουράνιων σωμάτων . Δεν είναι καθόλου τυχαία τελικά η μορφή της Ουρανίας Αφροδίτης… Αφού είναι από τις παλαιότερες θεές και κόρη του ίδιου του Ουρανού!
ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ …Έτσι ονόμασαν οι αρχαιολόγοι την ιδιαίτερη αυτή πόρπη. Και δηλώνουν ομόφωνα πως είναι ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟ ΩΡΟΣΚΟΠΙΟ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ! Το πολύτιμο αυτό αντικείμενο βρίσκεται ακόμα υπό διαδικασία αποκατάστασης. Τα ζωδιακά σύμβολα δεν είναι τοποθετημένα σύμφωνα με τα σημερινά αστρολογικά δεδομένα . Και αυτό αποτελεί για τους ειδικούς ένα μυστήριο, που καλούνται να λύσουν.
“Στην τεράστια έκταση , που απλωνόταν το βασίλειο του Βοσπόρου “, λένε οι Ρώσοι αρχαιολόγοι, “οι Έλληνες συμβίωναν με πλήθος άλλων λαών. Υπήρχε όμως πολύ μεγάλη ελληνική κοινότητα, που λειτουργούσε εντελώς διαφορετικά από κάθε άλλη. Με αξιοθαύμαστη οργάνωση , με νόμους , θρησκευτικά έθιμα και εκλεπτυσμένη μορφή ψυχαγωγίας. Ουσιαστικά, αποτελούσε ένα φυλάκιο του αρχαίου κόσμου των Ελλήνων σε τόσο μακρινά ανατολικά σύνορα. Και φυσικά, η ελληνική γλώσσα ήταν η μόνη που ήταν ευρέως διαδεδομένη.”
Θα μπορούσαν να ειπωθούν πολλά ακόμα γύρω από την ελληνική δραστηριότητα στην χερσόνησο της Κριμαίας . Οι αρχαιολόγοι λένε πως οι ανασκαφές μόνο στη Φανογορία θα πάρουν πάνω απο 250 χρόνια , και οι πηγή των ευρημάτων δεν θα στερέψει ποτέ. Κλείνοντας, θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα ακόμα ιδιαίτερο μέρος , που οι θρύλοι το έχουν συνδέσει με το όνομα του Αχιλλέα.
Εννοώ το ΝΗΣΙ ΤΩΝ ΜΑΚΑΡΩΝ , φυσικά !
Στα απέραντα ύδατα του Εύξεινου Πόντου υπάρχουν δεκάδες νησιά… Ένα όμως μικρό και γυμνό από κάθε βλάστηση και ανθρώπινη ύπαρξη βραχώδες νησάκι σήκωσε από τα βάθη της θάλασσας η Θέτιδα . Η απαρηγόρητη μητέρα σπάραζε πάνω από το σώμα του λατρεμένου της παιδιού , που έπεσε στο πεδίο της μάχης , εκπληρώνοντας έναν βαρύ χρησμό. Η μητέρα όμως ήταν μία αθάνατη Θεά και γιος της , αν και ο Άριστος των Αχαιών και αξεπέραστος στην τέχνη του πολέμου, ήταν γι’ αυτήν ένα πολυχαϊδεμένο παιδί. Το όνομά του , σύμφωνα πάντοτε με τον χρησμό, θα έμεινε αθάνατο για όσο υπάρχει το ανθρώπινο είδος. Αδιαφορούσε όμως η στοργική μάνα για την αθανασία του ονόματος του παιδιού της . Ήθελε ζωντανό τον ίδιο! Έτσι η Θέτις, έχοντας έρθει στις ακτές της Τροίας με τις μούσες και αδελφές της , θρηνεί τον γιο της και αφού απήγαγε το σώμα του από τη φωτιά, το φυγαδεύει στο Λευκό Νησί… “Υποχώρησε μπροστά στον καημό της τραγικής μάνας ο πανίσχυρος άρχοντας των θαλασσών, Ποσειδώνας . Κόρη του Νηρέα και της Ωκεανίδας Δωρίδος και εγγονή του Τιτάνα Ωκεανού και της Τιτανίδας Τιθύος ήταν άλλωστε ! Υποχώρησαν και οι Μοίρες μπροστά στην αλύγιστη θέληση μιας μάνας και ο Αχιλλέας ήταν και πάλι ζωντανός όσο ποτέ! Ο ατρόμητος αρχηγός των αφοσιωμένων Μυρμιδόνων είναι πλέον Άρχοντας του Πόντου!
Ένα ρωσικό περιοδικό έχει κάνει αφιέρωμα στις ανασκαφές, που είχαν γίνει στο νησί και λέει χαρακτηριστικά τα εξής : ” Για πρώτη φορά, το νησί , που στα ελληνικά μεταφράζεται Φιδονήσι , συμπεριλήφθηκε στα όρια της ανθρώπινης οικουμένης χάρη στα ταξίδια των αρχαίων Ελλήνων ναυτικών που κυριάρχησαν στις εκτάσεις του Εύξεινου Πόντου. Ονομάζεται επίσης και Λευκή νήσος, χάρη στο ιδιαίτερό λευκό χρώμα. Ο Φλάβιος Αρριανός, στο έργο του “Περίπλους Ευξείνου Πόντου” (μέσα 2ου αι. μ.χ.) καθορίζει την τοποθεσία της νήσου απέναντι από το δέλτα του ποταμού Ίστρου και αναφέρει ένα μύθο, σύμφωνα με τον οποίο η Θέτιδα δημιούργησε το νησί για να ζήσει εκεί ο γιος της. Σημειώνει επίσης ότι δεν κατοικείται από ανθρώπους, αλλά ότι υπάρχει εκεί ναός του Αχιλλέα με ένα αρχαίο ξύλινο λατρευτικό ξόανο και ένα μαντείο. Στο ναό υπάρχουν πολλά αναθήματα –ανοιχτά αγγεία, δαχτυλίδια και πολύτιμοι λίθοι–, καθώς και ελληνικές και λατινικές επιγραφές που εξυμνούν τον Αχιλλέα και, σε μερικές περιπτώσεις, τον Πάτροκλο. Στο νησί υπάρχουν λίγα κατσίκια, αφιερωμένα στον Αχιλλέα, και πολλά πτηνά. Κατά τον Αρριανό, ο Αχιλλέας εμφανίζεται στα όνειρα των ναυτικών και τους υποδεικνύει το καλύτερο σημείο για να αγκυροβολήσουν. Ο ίδιος συγγραφέας αναφέρεται σε μαρτυρίες είτε ανθρώπων που έφτασαν στο νησί ,είτε εκείνων που υπήρξαν αυτόπτες μάρτυρες αυτών των ιστοριών.
Από τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών σώζονται πολλές επιγραφές, ενεπίγραφο μέρος των μαρμάρινων τοίχων του ναού του Αχιλλέα, ποικίλα αναθήματα στον ήρωα, αρκετά νομίσματα από όλο τον αρχαίο κόσμο, κοσμήματα αφιερωμένα στον Αχιλλέα, άγκυρες και πλήθος οστράκων διάφορων αγγείων. Οι αρχαιολόγοι υποθέτουν ότι ο ναός ήταν ιωνικού ρυθμού. Σύμφωνα με την περιγραφή , οι διαστάσεις του ήταν 29,87 х 29,87 μ. και ο προσανατολισμός του ανατολικός. Για κάποια τμήματα του αρχιτεκτονικού του διάκοσμου είχε χρησιμοποιηθεί παριανό μάρμαρο, ενώ κάποια άλλα είχαν κατασκευαστεί από πηλό. Επίσης βρέθηκαν δύο λίθινες ενεπίγραφες βάσεις….
Ήδη από τον 5 αιώνα της αρχαιότητας η δημοτικότητα του ναού και του μαντείου που χρησμοδοτούσε , γίνεται τόσο μεγάλη που το νησί εμφανίζεται στα έργα διακεκριμένων ποιητών και συγγραφέων….Πίνδαρος “Νέμεσις” (IV, 48-50): “Ο Αίας κατέχει την πατρική Σαλαμίνα και ο Αχιλλέας το φωτεινό λευκό νησί της Θάλασσας του Ευξείνου Πόντου”.
Ευριπίδης (Ανδρομάχη 1260-1262): “Θα δεις τον αγαπημένο μου γιο, Αχιλλέα, που ζει σε ένα νησιωτικό σπίτι στη Λευκή Ακτή της Θάλασσας του Ευξείνου.”
Στις αναφορές του Φιλοστράτου (XIX, 16) διαβάζουμε πως : «Εκείνοι που προσάραζαν στο νησί ισχυρίζονταν, ότι έχουν ακούσει χλιμιντρίσματα αλόγων, κλαγγές όπλων, και πολεμική ιαχή ». Κάτι που παραπέμπει στην διεξαγωγή κάποιων αθλητικών αγώνων προς τιμή του Αχιλλέα.
Πέρασαν αιώνες από εκείνη την εποχή, που νοσταλγεί κάθε ελληνική ψυχή… Οι θρύλοι όμως και το δοξασμένο όνομα του Αχιλλέα εξακολουθούν να προσελκύουν χιλιάδες ανθρώπους απ’όλον τον κόσμο. Ιστορικοί, αρχαιολάτρες, δύτες, αρχαιολόγοι και απλά ρομαντικοί τυχοδιώκτες επισκέπτονται συνεχώς το ιερό νησί του Αχιλλέα. Υπάρχουν διαδόσεις πως η διάσημη ασπίδα του ήρωα, φτιαγμένη από τα χέρια του ίδιου του θεού Ηφαίστου, είναι καλά κρυμμένη στις εσοχές των σπηλιών. Η πιθανότητα να την βρουν δεν αφήνει σε ησυχία τους λάτρεις των αρχαιοτήτων…Όμως οι απόκρημνοι βράχοι του νησιού φυλάνε πολύ καλά το μυστικό και δεν βιάζονται να το αποκαλύψουν. Πιθανών να περιμένουν κάποιον ξεχωριστό επισκέπτη…
Όσοι αναφέρονται στην Λευκή λένε πως υπάρχει πάντα η αίσθηση ότι το νησί είναι σαν ζωντανός οργανισμός …Λες και έχει ψυχή , που διεισδύει στον εσωτερικό μας κόσμο και δένεται για πάντα με τον επισκέπτη με αόρατα νήματα. Σχεδόν όλοι όσοι ήταν εδώ ,έχουν μια ακαταμάχητη επιθυμία να επιστρέψουν στο νησί ξανά και ξανά.
Όπως σε όλα τα αρχαία ιερά ,στο νησί δεν υπήρχαν ανθρώπινοι οικισμοί…Αυτό, βέβαια, έχει αλλάξει και σήμερα υπάρχουν εκεί μερικές δεκάδες σπίτια , ένα βιολογικό εργαστήριο , ένα ξενοδοχείο και ένας μεγάλος φάρος. Οι δύτες μιλάνε για τα αμέτρητα θραύσματα αγγείων και πλακιδίων που κάποτε κάλυπταν την οροφή του θρυλικού ναού του Αχιλλέα. Η ιστορία αναφέρει ότι η εξαιρετική αρχιτεκτονική δομή του φάρου , οκταγωνικού σχήματος με γυάλινο φανάρι στην κορυφή, χτίστηκε το 1843 από τις πέτρες του ίδιου του ναού του Αχιλλέα , σχεδιασμένο από τον Άγγλο αρχιτέκτονα Ackroyd Charles. Τότε ήταν που άναψε για πρώτη φορά φωτιά στον φάρο…
Υπάρχουν αναφορές για ναυάγια στον βυθό της θάλασσας , που κρύβουν αμέτρητους θησαυρούς. Για πολλά χρόνια ακόμα η μικρή αυτή κουκίδα του υδάτινου κόσμου θα φαντάζει στην φαντασία των ερωτευμένων με την ελληνική αρχαιότητα ανθρώπων σαν ένας ιερός χώρος , όπου ο Αχιλλέας και η ωραία μας Λενιώ θα τραγουδάνε για πάντα το τραγούδι του έρωτά τους !
Πρόσφατα σχόλια