“ Για πρώτη φορά στην ελληνική τέχνη, ο Κάλαμις επιχείρησε να απεικονίσει την πνευματικότητα μιας γυναίκας.” γράφει στο βιβλίο της «Η Τέχνη της Αρχαίας Ελλάδας. Γεωμετρικά. Αρχαϊκά » η Λ. Ακίμοβα, κορυφαία ερευνήτρια και διδάκτωρ ιστορίας της Τέχνης και Αρχαιολογίας του Αρχαίου Κόσμου.
Έχει να κάνει με φύλο η πνευματικότητα ; Υπήρχαν στην αρχαιότητα αποδεδειγμένα παραδείγματα της πνευματικότητας του ανδρός ; Τι ήθελε να πει μ’ αυτή τη φράση η συγγραφέας ; Τέθηκε ποτέ ζήτημα αμφισβήτησης της πνευματικότητας της γυναίκας ; Και μάλιστα, της αρχαίας Ελληνίδας ;
Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στην Ελληνική Τέχνη της κλασικής εποχής (5ος-4ος αι. της Ελληνικής Αρχαιότητας ), από τους «Τυραννοκτόνους» του Κριτία και του Νησιώτη μέχρι τις ύστερες αναθηματικές ελληνικές στήλες και τα αγαλματίδια της Τανάγρας.
ΝΕΑΡΧΟΣ ΑΝΕΘΕΚΕΝ [HΟ ΚΕΡΑΜΕ]ΥΣ ΕΡΓΟΝ ΑΠΑΡΧΕΝ ΤΑΘ[ΕΝΑΙΑΙ]. ΑΝΤΕΝΟΡ ΕΠ[ΟΙΕΣΕΝ H]Ο ΕΥΜΑΡΟΣ Τ[Ο ΑΓΑΛΜΑ]
δηλαδή : «Ο κεραμέας Νέαρχος αφιέρωσε το άγαλμα στην Αθηνά ως απαρχή . Το κατασκεύασε ο Αντήνορας, ο γιος του Ευμάρου».
Αυτή είναι η επιγραφή , χαραγμένη στην βάση, που στέκει η Κόρη. Είναι η μεγαλύτερη σε μέγεθος Κόρη της Ακρόπολης, ύψους 2,05 μ. Η επονομαζόμενη “Κόρη του Αντήνορος”. Αν και πολλοί μελετητές θεωρούν ότι το άγαλμα παρουσιάζει την θεά Αθηνά , η οποία στο δεξί χέρι θα κρατούσε δόρυ και όχι προσφορά , όπως οι άλλες Κόρες. Και στο συμπέρασμα αυτό καταλήγουν χάρη στο χάλκινο στέλεχος, που σώζεται στην κορυφή του κεφαλιού , το οποίο εμφανώς θα στήριζε λοφίο κράνους .
“Οι Τυραννοκτόνοι” είναι ένα ακόμα διάσημο έργο του Αντίνορα , που είχε στηθεί από τους Αθηναίους στην Αγορά μετά το φόνο του τυράννου Ιππάρχου στο Λεωκόρειον το 514 αιώνα της αρχαιότητας. Ο Κριτίας και ο Νησιώτης ήταν αρχαίοι Αθηναίοι γλύπτες , που εκ νέου δημιούργησαν το χάλκινο σύμπλεγμα “Τυραννοκτόνοι” , το οποίο αφαιρέθηκε το 480 (για την αρχαιότητα μιλάμε, πάντοτε) από τους πέρσες. Οπότε, το έργο αντικατέστησε τα αγάλματα του Αντήνορα, που πήρε μαζί του ο Ξέρξης, επίσης από χαλκό (477-476 π.Χ.), το οποίο παρέμεινε εκτεθειμένο στην Αγορά καθ’ όλη τη διάρκεια της αρχαιότητας μέχρι και τον 2ο αιώνα ,οπότε επήλθε το χάος και ο χρόνος σταμάτησε να μετράει τις Ολυμπιάδες των προγόνων μας. Νικημένος και ταπεινωμένος για την ήττα του αναρίθμητου στρατού του ο Ξέρξης ωστόσο κατάφερε, δραπετεύοντας να αποσπάσει πολλά πολύτιμα έργα , κουβαλώντας τα μαζί του στην απολίτιστη βάρβαρη χώρα του.
Το έργο παριστάνει τον νεότερο Αρμόδιο να επιτίθεται στον Αθηναίο τύραννο Ίππαρχο, υψώνοντας το ξίφος του, ενώ ο Αριστογείτων φαίνεται να κρατά το ξίφος του χαμηλά σε μια πιο ήπια στάση.
Θεωρώ , πως πρέπει να ρίξω αρκετό φως στην υπόθεση και όχι χάρη στο εξαίσιο άγαλμα, αλλά στα γεγονότα και τα πρόσωπα, που έχουν εμπλακεί στο ζήτημα του πολιτεύματος της τυραννίας, που είναι ένα είδος πολιτεύματος στο οποίο την εξουσία παίρνει ένα άτομο, ο τύραννος, είτε δια της βίας είτε δια της απάτης.
Την παραμονή του θανάτου του, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο ( Ιστοριών 5η, παράγραφος 56) , ο Ίππαρχος είχε δει στον ύπνο του να στέκεται από πάνω του ένας πολύ ψηλός άνδρας και να λέει την εξής αινιγματική φράση: «ν’ αντέξεις αυτό που δεν αντέχει ούτε η καρδιά ενός λιονταριού, γιατί κανείς στην γη δεν μπορεί να αδικήσει ανθρώπους χωρίς να το πληρώσει». Συζήτησε το όνειρο με έναν ονειροκρίτη, αλλά μετά αποφάσισε να το εξετάσει κάποια άλλη καταλληλότερη στιγμή και έφυγε βιαστικά για την πομπή των Παναθηναίων , όπου στην διάρκεια της πομπής πραγματοποιήθηκε η επίθεση εναντίων του . Ο νεαρός Αρμόδιος εκτελέστηκε επί τόπου, ενώ ο Αριστογείτων , μεγαλύτερος σε ηλικία, είχε συλληφθεί και εκτελέστηκε μετά από βασανιστήρια.
Οι αναφορές στο γεγονός είναι πάρα πολλές και φανερώνουν πάθη , αντιζηλίες , και πολιτικά κίνητρα. Ο Πεισίστρατος υπήρξε τύραννος στην αρχαία Αθήνα , για συνολικά περίπου 20 χρόνια, στην περίοδο 561 έως 527 της αρχαιότητας . Έμεινε στην εξουσία μέχρι το θάνατό του , που επήλθε από φυσικά αίτια και σε μεγάλη ηλικία , οπότε τον διαδέχτηκαν οι Πεισιστρατίδες.
Ποιος ήταν ο Πεισίστρατος και τι ίχνη έχει αφήσει πίσω του, ως πολιτικός άνδρας και ιστορικό πρόσωπο ; Τι είχε κάνει για τον λαό της Αθήνας ; Το όνομά του σχετίζεται με το τυραννικό καθεστώς και με όλα τα αρνητικά επακόλουθα. Όμως, τα έργα και οι ευεργεσίες αυτού του ανδρός θα ταίριαζαν απόλυτα σε κάποιον “δημοκρατικό” κυβερνήτη παρά σε έναν …τύραννο.
Υπάρχει όμως κάποιος “δημοκράτης” , που είχε κάνει για την πόλη του όσα πρόσφεραν κάποιοι …τύραννοι; Μας έχουν μάθει να παπαγαλίζουμε για την ανωτερότητα της δημοκρατίας έναντι οποιουδήποτε άλλου καθεστώτος. Τα “αγαθά” και τα “πλεονεκτήματα” του οποίου ζούμε με τον πιο δυσάρεστο τρόπο σήμερα. Θυμάμαι την χαρακτηριστική φράση, που είπε κάποτε ο Ανάχαρσης , που παραβρέθηκε σε μια συνέλευση του λαού της Αθήνας και εκείνο που του έκανε εντύπωση ήταν, έλεγε, ότι στους Έλληνες, ενώ μιλούν οι σοφοί, αποφασίζουν οι αμαθείς.
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ
Σόλων (5.1-6.7)
<< …ἔφη δὲ κἀκεῖνο θαυμάζειν ὁ Ἀνάχαρσις ἐκκλησίᾳ παραγενόμενος, ὅτι λέγουσι μὲν οἱ σοφοὶ παρ᾽ Ἕλλησι, κρίνουσι δ᾽ οἱ ἀμαθεῖς.>>
Ο άνδρας αυτός ( ο Πεισίστρατος) υπήρξε λαοφιλής και αγαπητός, και παρά την φύση του τυράννου , σεβάστηκε τους προϋπάρχοντες νόμους και τους ισχύοντες θεσμούς της αθηναϊκής πολιτείας. Εργάστηκε ακούραστα σε όλη την διακυβέρνησή του για την περαιτέρω βελτίωση των συνθηκών ζωής του πολιτών της πόλης των Αθηνών. Έδωσε δάνεια στους αδυνάτους, γη σε όσους τη χρειαζόταν και δημιούργησε μια περίοδο ειρήνης, ευημερίας και σταθερότητας για την Αθήνα. Ο Πεισίστρατος αφόπλισε τους Αθηναίους και κατάφερε να στρέψει τα ενδιαφέροντά τους σε παραγωγικότερες ασχολίες αντί του πολέμου, υποσχόμενος πως σε περίπτωση πολέμου θα προστάτευε αυτός την πόλη με τη βοήθεια των δημόσιων ταμείων. Στα είκοσι σχεδόν χρόνια της τρίτης τυραννίδας του η Αττική δεν ενεπλάκη ποτέ σε σύγκρουση, πράγμα πρωτόγνωρο για την ελληνική κοινωνία. Αν και τύραννος, θέσπισε κινητά δικαστήρια , αύξησε την αγροτική παραγωγή, ενθάρρυνε τη βιοτεχνία και το εμπόριο και κατασκεύασε δρόμους και πολλά άλλα δημόσια έργα, μνημεία και ναούς. Ως μεγάλος προστάτης των γραμμάτων και των τεχνών, κατέγραψε για πρώτη φορά τα Ομηρικά Έπη, ανοίγοντας ταυτοχρόνως την πλουσιότατη βιβλιοθήκη του σε όλους τους πολίτες. Θα υπάρχει για πάντα το απόλυτο παράδειγμα απολυταρχικής διακυβέρνησης που δούλεψε για το καλό του λαού του…
Ένα από τα έργα του ,το Υδραγωγείο του Πεισίστρατου στην Αθήνα…ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΕΠΙ 2.500 χρόνια και χρησιμοποιείται μόνιμα και αποκλειστικά για την άρδευση του Εθνικού Κήπου ! ΣΗΜΕΡΑ!!! Την σχετική αναφορά πάλι την βρίσκουμε στον Παυσανία (Αττικά,14) : ” Καθώς μπαίνουμε στο Ωδείο των Αθηνών…είναι κοντά η κρήνη , που ονομάζεται Εννεάκρουνος. Διαμορφώθηκε από τον Πεισίστρατο . Σε ολόκληρη την πόλη υπάρχουν πηγάδια , αλλά μόνο αυτή είναι πηγή. Πιο ψηλά από την κρήνη είναι χτισμένοι ναοί , ο ένας της Δήμητρας και της Κόρης , ο άλλος του Τριπτόλεμου , όπου υπάρχει και το άγαλμά του”..
Η καταγωγή του είναι λαμπρή και ανάγεται στον Αίαντα , γιο του Τελαμώνα, που μαζί με τον αδερφό του Πηλέα , ήταν εγγόνια του Δία και τέκνα του Αιακού. Μια από τις κυριότερες φυλές της Αθήνας, η Αιαντίς, ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του ήρωα Αίαντα . Ο δήμος Φιλαϊδών της Αθήνας ονομάστηκε έτσι από τον Αιαντίδη Φίλαιο και από αυτή τη φυλή κατάγονταν ο ΠΕΙΣΊΣΤΡΑΤΟΣ και άλλοι επιφανείς Αθηναίοι κατά τα ιστορικά χρόνια, όπως ο ΜΙΛΤΙΆΔΗΣ, αλλά και ο ΦΙΛΌΣΟΦΟΣ ΕΠΊΚΟΥΡΟΣ. Τα ονόματα μιας πόλης, μιας φυλής, μιας οικογένειας συνδέονταν άρρηκτα με τα ονόματα των ηρώων του έθνους των Ελλήνων από γενιά σε γενιά!!!
ΕΝΑΝ ΤΕΤΟΙΟ … ΤΥΡΑΝΝΟ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ! ΤΙ ΜΑΣ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ , ΠΟΥ ΤΟΣΟ ΕΠΙΔΙΩΚΑΝ ΟΙ ΠΡΟΓΟΝΟΙ ΜΑΣ ; ΠΑΧΙΑ ΛΟΓΙΑ , ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΠΟΥ ΚΑΝΟΥΝ ΠΛΟΥΣΙΟΠΑΡΟΧΗ ΖΩΗ , ΑΔΙΑΦΟΡΩΝΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΔΙΔΟΝΤΑΣ ΤΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ !
Ο Διόδωρος ο Σικελός λέει ότι ο Θεταλλός ήταν ο πιο σοφός γιος του Πεισιστράτου ( Διόδωρος Σικελός, αποσπάσματα, βιβλίο 10ο, τμήμα 17ο, παράγραφος 1), και ήταν μάλιστα πράος και δημοκρατικός. Δυστυχώς όμως υπήρξαν και τ’αδέρφια του , τους οποίους κατονομάζει ως σκληρούς και βίαιους . Ο Ιππίας και ο Ίππαρχος συγκυβερνούσαν για 13 ακόμα χρόνια την Αθήνα μετά τον θάνατο του πατέρα τους, ως πραγματικοί τύραννοι , γι’αυτό και ο φόνος του Ίππαρχου ερμηνεύθηκε ως αντιτυραννική πράξη. Ο Ίππαρχος λέει ότι ερωτεύθηκε έναν εξαιρετικής ομορφιάς νέο, τον Αρμόδιο, και έτσι “ενεπλάκη σε μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση”. Για τον Αριστογείτωνα λέει πως : «όσο και αν βασανίστηκε έμεινε πιστός στους φίλους του μέχρι τέλους», ενώ ο Αρμόδιος εκτελέστηκε επί τούτου από τους σωματοφύλακες των τυράννων.
Στον διάλογο “Συμπόσιο” του Πλάτωνα (182c ) , ο μεγάλος μας φιλόσοφος λέει ότι «ο έρωτας του Αριστογείτονα και η φιλία του Αρμόδιου έγιναν τόσο ισχυρά στοιχεία, που διέλυσαν την εξουσία των τυράννων» . Ενώ στον διάλογο “Ίππαρχος” αναφέρεται πως ο Αριστογείτων είχε ως ευνοούμενό του τον Αρμόδιο και είχε αναλάβει την μόρφωσή του. Υπερηφανευόταν γενικά για την παιδεία που προσέφερε στον νεαρό και ταυτόχρονα έβλεπε τον ΄Ιππαρχο ως αντίζηλο και αντίπαλο επειδή και εκείνος φρόντιζε για την εκπαίδευση νέων.
Οι λόγοι που όπλισαν τα χέρια των δύο ανδρών δεν αμφισβητούνται από κανένα ιστορικό και οι περισσότεροι δέχονται ότι αυτά ήταν η σεξουαλική παρενόχληση του δεσποτικού Ίππαρχου προς τον νεαρό Αρμόδιο, η ερωτική αντιζηλία που προκλήθηκε και οι προσβολές που επακολούθησαν. Ο αθηναϊκός λαός όμως έδωσε στην πράξη έντονα πολιτικά και διόλου προσωπικά αίτια . Και οι ιστορικοί, όπως ο Θουκυδίδης και ο Αριστοτέλης , συμφωνούν ότι το ερωτικό πάθος , αντιπαλότητες , αντιζηλίες και οι προσβολές γέννησαν και αντιτυραννικά αισθήματα στους δύο δράστες αφού ουσιαστικά αυτοί βίωναν κατάχρηση εξουσίας –αφενός με τη μορφή της σεξουαλικής παρενόχλησης, αφετέρου με την κοινωνική περιθωριοποίηση που επέβαλε στον Αρμόδιο ο Ίππαρχος. Στην πομπή των Παναθηναίων ο Ίππαρχος πλησίασε την αδερφή του Αρμόδιου και την ταπείνωσε δημόσια, λέγοντάς της, πως είναι ανάξια να παραστεί σε μία τέτοια γιορτή. Ήταν μια προσβολή, που δεν μπορούσε να αφήσει αδιάφορο τον αδερφό της.
Οι Αθηναίοι, λαός και πολιτικοί , που μετά τον θάνατο του Πεισίστρατου βίωναν και αυτοί την πραγματική τυραννία , ηρωοποίησαν τους δύο άνδρες ως ημίθεους μετά το 510, δηλαδή μετά την ανατροπή της τυραννίδας.
Ο Αριστοτέλης αναφέρει μια εντελώς διαφορετική εκδοχή , που έρχεται σε αντίθεση ,κυρίως με τον Διόδωρο. Σύμφωνα με εκείνον, ο Πεισιστρατίδης που “έβαλε στο μάτι του” τον Αρμόδιο ήταν ο ετεροθαλής αδελφός του Ιππάρχου, ο Θετταλός, ο οποίος ήταν «πολύ πιο μικρός στην ηλικία, θρασύς και βίαιος». Όταν ο Αρμόδιος δεν ανταποκρίθηκε, ο Θετταλός ,και όχι ο Ίππαρχος, έδιωξε από τα Παναθήναια την αδελφή του. Συγκεκριμένα αποκάλεσε το κορίτσι ανάξιο επειδή είχε “αδελφό γυναικωτό“.
Η εκδοχή του Αριστοτέλη διαφέρει και στο ζήτημα των βασανιστηρίων, που είχε υποστεί ο Αριστογείτων .Μας παρέχει περισσότερες πληροφορίες από τον Διόδωρο, το έργο του οποίου δεν “σώθηκε” ολόκληρο. Βασανίστηκε , λέει τρομερά και αποκάλυψε πολλά ονόματα συνωμοτών οι οποίοι ήταν μάλιστα και φίλοι του Ιππία. Ο Αριστοτέλης δεν είναι βέβαιος κατά πόσον ο τυραννοκτόνος έδινε τα πραγματικά ονόματα των συνεργατών του. Αναφέρει ( “Αθηναίων Πολιτεία” 18.5 ), ότι μπορεί όσα κατέδιδε να ευσταθούσαν, αλλά ενδέχεται και να κατονόμαζε σκόπιμα φίλους του Ιππία που ήταν στην πραγματικότητα αμέτοχοι, επιδιώκοντας να εκτελεστούν και έτσι να αποδυναμωθεί αλλά και να απομονωθεί ακόμα περισσότερο ο Πεισιστρατίδης. Ο τύραννος όντως τότε εκτέλεσε πολλούς από εκείνους που κατονόμασε ο Αριστογείτων.
Όταν πια ο τελευταίος δεν άντεχε άλλα βασανιστήρια και επεδίωκε να τον εκτελέσουν, ζήτησε να δει τον Ιππία για να του κάνει σοβαρές αποκαλύψεις. Του είπε ότι θα του έδινε κι άλλα ονόματα και πρότεινε το χέρι του για να σφραγίσουν με χειραψία την συμφωνία ( “Αθηναίων Πολιτεία” 18.6 ) . Αμέσως μετά μέμφθηκε κοροϊδευτικά τον Ιππία ότι έδωσε το χέρι του στον φονιά του αδελφού του και έξαλλος εκείνος, τράβηξε το σπαθί του και τον σκότωσε.
Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, ο Ιππίας έγινε έξαλλος και τον σκότωσε όταν ο Αριστογείτων του είπε ότι όσα του είχε αποκαλύψει για την υποτιθέμενη συμμετοχή φίλων του στη συνωμοσία ήταν ψέματα και ότι έτσι είχε καταφέρει να τον κάνει να εκτελέσει όλους τους φίλους του .( Πολύαινος, Στρατηγήματα, Βιβλίο 1ο, παράγραφος 22).
Ανάμεσα στα θύματα των βασανιστηρίων μετά την τυραννοκτονία, αναφέρεται και μία εταίρα, η Λέαινα, την οποία ο Ιππίας συνέλαβε και βασάνισε επειδή ήταν ερωμένη του Αριστογείτονος και πίστευε πως ήταν αδύνατον να μην γνώριζε για την συνωμοσία. . Παρά τα βασανιστήρια, εκείνη, είτε επειδή δεν γνώριζε τίποτε , είτε επειδή ήταν αποφασισμένη να προστατέψει τους φίλους του Αρμοδίου και του Αριστογείτονος, δεν είπε τίποτε. Σύμφωνα με την παράδοση δάγκωσε ή έκοψε μόνη της την γλώσσα της, ακριβώς για να μη μιλήσει. Οι Αθηναίοι προς τιμήν της, μετά το 510 π.Χ., έστησαν στα Προπύλαια έναν χάλκινο λέοντα χωρίς γλώσσα….Δίπλα του βρίσκεται άγαλμα της Αφροδίτης , που είναι αφιέρωμα του Καλλία και έργο του Κάλαμη. (Παυσανίας, “Αττικά”, παράγραφος 23).
Το όνειρο του Ίππαρχου την παραμονή του θανάτου του, με την αινιγματική φράση «ν’ αντέξεις αυτό που δεν αντέχει ούτε η καρδιά ενός λιονταριού, γιατί κανείς στην γη δεν μπορεί να αδικήσει ανθρώπους χωρίς να το πληρώσει», που μας διασώζει ο Ηρόδοτος, τελικά βγήκε προφητικό.
Τέσσερα χρόνια μετά την δολοφονία του Ίππαρχου οι Αλκμεωνίδες, μία πλούσια και ισχυρή οικογένεια της Αθήνας που είχε εξοριστεί από τους Πεισιστρατίδες, ήρθαν σε συνεννόηση με τους Σπαρτιάτες , ζητώντας τους να ανατρέψουν την τυραννίδα των Αθηνών. Ο βασιλιάς της Σπάρτης Κλεομένης , υπακούοντας στον χρησμό των Δελφών και κατανοώντας ότι ήταν προς συμφέρον της Σπάρτης να επέμβει και το 510 π.Χ. ανέτρεψε με στρατιωτική επέμβαση τον Ιππία και εξόρισε όλη την οικογένεια των Πεισιστρατιδών . Και εδώ αρχίζει μια δεύτερη “πονεμένη” ιστορία με τις σχέσεις Αθήνας-Σπάρτης. Διότι πολύ σύντομα οι Σπαρτιάτες είχαν κιόλας μετανιώσει που βοήθησαν τους «μιαρούς Αλκμεωνίδες» , τους οποίους τους ξαναεξόρισαν οι Αθηναίοι υπό την απειλή της Σπαρτιακής εισβολής, λόγω εμπλοκής τους στο ζήτημα με το Κυλώνειο Άγος.
Η Σπάρτη αλλάζει την στάση της και αποφασίζει να επανέλθει στρατιωτικά , σκοπεύοντας να βοηθήσει αυτή τη φορά τον Ιππία. Κάλεσε επί τούτου την συνέλευση της Πελοποννησιακής συμμαχίας στην οποία απευθύνθηκε προσωπικά και ο Ιππίας . Όμως συνάντησαν την έντονη αντίδραση της Κόρινθου και το σχέδιο ναυάγησε. Οι Κορίνθιοι όταν έμαθαν ότι στόχος ήταν η επαναφορά της τυραννίδας, είπαν «αν στους Σπαρτιάτες αρέσουν οι τυραννίδες, να εγκαθιδρύσουν μία στην πατρίδα τους». Ο Ιππίας όμως δεν παραιτήθηκε από την ιδέα να επανέλθει στην εξουσία της πόλης και κατέφυγε στην περσία, ζητώντας στήριξη. Οι Αθηναίοι απάντησαν στους απεσταλμένους του αρταφέρνη να μη δίνει σημασία «σε εξόριστους των Αθηνών» (δηλαδή στον Ιππία), όταν εκείνος τους διαμήνυσε , ότι αν δεν αποδεχτούν τον Ιππία ως τύραννό τους δεν θα έχουν καμία υποστήριξη από την Περσία. ( Ηρόδοτος, Τερψιχόρη, 5ο βιβλίο, παράγραφος 96)…Οι Αθηναίοι αρνήθηκαν κατηγορηματικά και από τότε κάθε διάλογος με την περσία έπαυσε.
Αν και η παρουσία των Πεισιστρατιδών στην διακυβέρνηση της Αθήνας δεν σταματάει εδώ! Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι ο νεότερος Πεισίστρατος , εγγονός του τυράννου, θήτευσε ως άρχοντας (522-521 π.χ) και ίδρυσε τον βωμό των Δώδεκα Θεών στην Αγορά κατά τη διάρκεια της θητείας του .
Το πολίτευμα της δημοκρατίας ή μάλλον το υπόβαθρο για την εγκαθίδρυσή του στην πόλη των Αθηνών αιώνες πριν από τον Σόλωνα , τον Κλεισθένη και τον Εφιάλτη θεμελιώθηκε από τον Θησέα , ο οποίος επιχείρησε την συνένωση των δήμων της Αττικής , όπως τους ονομάζει ο Πλούταρχος , με αποτέλεσμα την δημιουργία ενός μεγάλου και οργανωμένου οικισμού. Οι φυλές της Αττικής που κατοικούσαν σε διάσπαρτες κοινωνίες , με δικούς τους άρχοντες και βασιλιάδες, ενώθηκαν τώρα σε μια ευρύτερη κοινότητα, την πόλις των Αθηνών. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο Θησέας γύρισε προσωπικά “δήμο προς δήμο και φυλή προς φυλή”, πείθοντας τους υπηκόους του να συμφωνήσουν σε αυτή την ενοποίηση . Υποσχέθηκε στους αριστοκράτες ότι θα περιόριζε την εξουσία του και θα τη διατηρούσε σε στρατιωτικό ηγέτη και φύλακα του νόμου.
Ο Θησέας, που σύμφωνά πάντα με τον Πλούταρχο : “…. η μεν εκ πατρός καταγωγή ανεβαίνει εις τον Ερεχθέα και τους πρώτους αυτόχθονας, η δ’ εκ μητρός, εις τον Πέλοπα” !!!
Λαμπρή, κυριολεκτικά θεϊκή καταγωγή και εξίσου υπέροχη εμφάνιση!!!
Σχετικές πληροφορίες μας παρέχει και ο Παυσανίας στα Αττικά του . Προσέξτε, παρακαλώ την αναφορά του στις ΖΩΓΡΑΦΙΕΣ :
” Πίσω είναι χτισμένη στοά με ζωγραφισμένους
τους ονομαζόμενους δώδεκα θεούς. Στον απέναντι τοίχο
βλέπεις ζωγραφισμένο τον Θησέα, τη Δημοκρατία και τον
Δήμο. Η ζωγραφιά δηλώνει ότι ο Θησέας θέσπισε ίσα
πολιτικά δικαιώματα στους Αθηναίους. Είναι γνωστή
στους πολλούς η άποψη πως ο Θησέας είχε παραδώσει
την εξουσία στον δήμο και πως ο λαός κυβερνιόταν δημοκρατικά, ώσπου ο Πεισίστρατος, αφού επαναστάτησε,
έγινε τύραννος.“
Εννοείται, πως εκείνη την αρχέγονη εποχή δεν μπορεί να γίνει λόγος για τον θεσμό της δημοκρατίας με την μορφή που καθιερώθηκε αιώνες μετά από τον Σόλωνα και τον Κλεισθένη.
Γι’αυτό και ο Παυσανίας λέει στην συνέχει πως ο Θησέας :
<<…υπήρξε κι ο ίδιος βασιλιάς κι οι απόγονοι του,
μετά τον θάνατο του Μενεσθέα, κράτησαν την εξουσία
μέχρι την τέταρτη γενεά.>>, που υποδεικνύει πως το καθεστώς της βασιλείας εξακολουθούσε να υφίσταται για πολλούς ακόμη αιώνες , αλλά είχαν δοθεί περισσότερες ελευθερίες στους τοπικούς άρχοντες, που έθεσε την βάση για τον θεσμό της αριστοκρατίας, και ως ένα βαθμό και σε απλοϊκούς ανθρώπους.
<<Τόσο πολύ απέφευγε ο Θησέας να κάνει κάτι χωρίς τη θέληση των πολιτών, ώστε έκανε τον λαό κυρίαρχο του πολιτεύματος, και την ίδια ώρα οι πολίτες θεωρούσαν αυτόν ως τον μόνο ικανό να κυβερνά, όντας βέβαιοι ότι η άσκηση της εξουσίας από εκείνον ως μονάρχη ήταν πιο αξιόπιστη και πιο δίκαιη παρά αν την ασκούσαν δημοκρατικά οι ίδιοι. Κυβερνούσε με τη δύναμη, αλλά οδηγούσε τον λαό με τις ευεργεσίες. Με τόσο σεβασμό προς τους νόμους και τόσο καλά κυβερνούσε την πόλη, ώστε ακόμη και σήμερα να έχουν μείνει στα ήθη μας ίχνη της πραότητας εκείνου !!! >>
Με το παράδειγμα του Αρχέστρατου και του Εφιάλτη του Σοφωνίδη , που ως αρχηγοί του λαϊκού κινήματος, κατηγόρησαν τους ευγενείς Αρεοπαγίτες για κακοδιαχείριση και η εκκλησία του Δήμου ψήφισε την παραπομπή τους στα δικαστήρια της Ηλιαίας!!! Ήταν παράτολμή πράξη εναντίων των ισχυρών ανδρών της Αθήνας. Οι ποινές για τους αρεοπαγίτες που κρίθηκαν ένοχοι ήταν εξοντωτικές!!!
Έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί εδώ ότι κατά πάσα πιθανότητα η γνωστή σε όλους μας φράση “είδα εφιάλτη”, καθώς και η λέξη “εφιάλτης” με την έννοια του κακού ονείρου, προέκυψε από την κυριολεκτική φράση “είδα τον Εφιάλτη”, καθώς οι Αρεοπαγίτες έβλεπαν στον ύπνο τους να τους κατηγορεί ο Εφιάλτης του Σοφωνίδη και ξυπνούσαν έντρομοι. Συνεπώς δεν έχει σχέση με τις Θερμοπύλες και τον προδότη του Λεωνίδα και των συντρόφων του , αλλά με τον Εφιάλτη που έστερξε τη Δημοκρατία στην Αθήνα !
Είναι χαρακτηριστικό και ένα απόσπασμα από τον Ευριπίδη Ἱκέτιδες 399-455 , όπου καταφθάνει στην Αθήνα ένας Θηβαίος κήρυκας που ζητάει τον τύραννον της χώρας. Ο Θησέας τον διορθώνει λέγοντας ότι δεν υπάρχει τύραννος σ᾽ αυτή την πόλη που είναι ελεύθερη:
“Πρώτα-πρώτα, ξένε, άρχισες το λόγο σου μ᾽ ένα λάθος, όταν ζητάς δυνάστη εδώ·
η πόλη αυτή δεν εξουσιάζεται από έναν άνδρα, είναι ελεύθερη. Εδώ κυβερνούν οι πολλοί
που εναλλάσσονται στα αξιώματα χρόνο το χρόνο· δεν δίνουν πιο πολλά στον πλούτο, και ο φτωχός έχει τα ίδια.”
Ακολουθεί η απάντηση από τον κήρυκα :
“Με αυτό που είπες, όπως στα ζάρια, μου δίνεις πλεονέκτημα , γιατί η πόλη που με στέλνει εμένα εξουσιάζεται από έναν άντρα, δεν οχλοκρατείται... Άλλωστε, πώς θα μπορούσε ο όχλος, χωρίς ορθή ενημέρωση, να κατευθύνει ορθά την πόλη; Ένας γεωργός που πένεται, ακόμα και αν δεν είναι ανίδεος, δεν μπορεί να νοιάζεται για τα κοινά, γιατί έχει να δουλεύει. Και είναι σαφώς προκλητικό για τους σπουδαίους, όταν άνδρας φαύλος άγει και φέρει το πλήθος με δημοκοπίες και περιβάλλεται αίγλη και κύρος κάποιος που ως τότε ήταν ένα τίποτα.“
Στην συνέχεια ο Ευριπίδης βάζει τον Θησέα να λέει τα εξής :
“Για την πόλη δεν υπάρχει τίποτε απεχθέστερο από τον δυνάστη· το πρώτιστο: εκεί οι νόμοι δεν ισχύουν για όλους·
την εξουσία την ασκεί μονάχα ένας και αυτός κρατάει στα χέρια του τον νόμο·
αυτό και μόνο αναιρεί την ισότητα. Όταν όμως υπάρχουν νόμοι γραπτοί,
το δίκαιο ισχύει εξίσου και για τον ταπεινό και για τον πλούσιο και μπορεί ο ανίσχυρος, όταν δέχεται επιθέσεις,
να απαντά στον ισχυρό στον ίδιο τόνο, και φτάνει να νικά ο μικρός τον ισχυρό, αν έχει δίκιο.
Και η πεμπτουσία της ελευθερίας, εκείνο το «ποιος έχει να προτείνει κάτι καλό για την πόλη;
να έρθει να το καταθέσει εδώ, ενώπιον όλων.>> Όποιος προσφέρεται δοξάζεται, όποιος δεν θέλει σιωπά.
Για την πόλη νοείται ισότητα ανώτερη απ᾽ αυτή;”
Ιδέα της Ισότητας ;… Δεν νοείται , Θησέα μου. Και ας είναι ουτοπική.
Ας επιστρέψουμε όμως στο θέμα με τα έργα τέχνης των προγόνων .
Υπάρχει πολύ ενδιαφέρουσα πληροφορία σχετικά με άγαλμα των Τυραννοκτόνων. Ενώ οι πέρσες με τις ανελέητες επιδρομές τους εκτός από τις βαρβαρότητες , που προκαλούσαν στον Ελλαδικό χώρο, άρπαζαν τα μεγάλης αξίας και κάλλους έργα , μεταφέροντάς τα στα Σούσα. Ο Μέγας Αλέξανδρος , αφού κατέκτησε την περσία, επέστρεψε το αρχαίο έργο στην Αθήνα. Κάτι που προκύπτει από το Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό των Brockhaus and Efron (1890-1907).
Ο Σέλευκος , στρατηγός του Αλεξάνδρου , όπως μας πληροφορεί ο Παυσανίας στα “Αττικά” του: <<…ήταν από τους βασιλιάδες ο πιο δίκαιος και ευσεβής προς τους θεούς. Αυτός επέστρεψε στου Βραγχίδες της Μιλήτου τον χάλκινο Απόλλωνα , που είχε μεταφερθεί από τον ξέρξη κατά τα Μηδικά στα Εκβάτανα. >>
Δυστυχώς , τα έργα αυτά , όπως και τα αμέτρητα άλλα έργα των προγόνων μας, δεν γλίτωσαν από την καταστροφική μανία της νεοφερμένης ξένης εχθρικής αίρεσης ,που έφερε όλεθρο , οδύνη και λήθη και βάλθηκε να γκρεμίσει τα θρησκευτικά και κοινωνικά θεμέλια και τις αξίες του Ελληνικού πνεύματος. Τίποτα από’κει και πέρα δεν έπρεπε να θυμίζει την Ελλάδα των παλαιών… Και τα κατάφερε ως ένα βαθμό. Οι απόγονοι των ανδρών, που έχτιζαν Παρθενώνες , Λύκεια , Φιλοσοφικές Σχολές, Γυμναστήρια, Θέατρα και Βιβλιοθήκες, απεχθάνονται το ίδιο τους το παρελθόν και δεν γνωρίζουν την Ιστορία της χιλιοπονεμένης , λατρεμένης μου Ελλάδας!
Οι απεικονίσεις του συγκεκριμένου έργου διασώθηκαν σε πάρα πολλά μαρμάρινα ανάγλυφα, παραστάσεις αγγείων, νομίσματα καθώς και σε λείψανα αντιγράφων που βρέθηκαν στην Ιταλία.
Στη βάση των αγαλμάτων χαράχθηκε το παρακάτω επίγραμμα που συνέθεσε, μετά από παραγγελία των Αθηναίων, ο περίφημος ποιητής Σιμωνίδης: «Πραγματικά μεγάλο φως έλαμψε για τους Αθηναίους, όταν ο Αριστογείτονας σκότωσε τον Ίππαρχο, κι ο Αρμόδιος μαζί· [- – -] έκαναν την πατρική τους γη ελεύθερη».
Υπάρχουν και απεικονίσεις στα αρχαία αγγεία , που παριστάνουν το σκηνικό της επίθεσης.
Ο θείος Παυσανίας , περιοδεύοντας στην Αττική Γη , αναφέρει πως :
“Οι Αθηναίοι έχουν επίσης έξω από την πόλη, στους δήμους και κατά μήκος των οδών, ιερά θεών και ηρώων και τάφους ανδρών” . Ακολουθεί ατελείωτος κατάλογος ονομάτων των ένδοξων ανδρών, ανάμεσα στους οποίους περιλαμβάνονται και τα ονόματα του Αριστογείτονα και του Αρμόδιου.(29.15)
Επιστρέφοντας τώρα στο προαναφερθέν βιβλίο ,βρίσκουμε μερικές ακόμη πληροφορίες για τα σπάνια ελληνικά αγάλματα και τα αντίγραφά τους, που δεν είναι ευρέως γνωστά.
Ένα από τα οποία είναι το άγαλμα της υπέροχης θεάς του έρωτα και της ομορφιάς , που τόσο τιμούσαν οι Έλληνες! Εκεί είναι και η εξήγηση και η νύξη για την πνευματικότητα της αρχαίας Ελληνίδας, που ανέφερα στην αρχή του κειμένου. Εδώ έρχομαι σε κάθετη διαφωνία με την σύγχρονη συγγραφέα, που αν και επιστήμονας, είναι ωστόσο πιστή στο πουριτανικό δόγμα . Αυτό, που ταυτίζεται στην εντέλεια με το άλλο δόγμα…το θρησκευτικό , που φοβάται και μισεί το κάθε τι φυσιολογικό και έχει υποβιβάσει την ομορφιά του γυμνού ανθρώπινου σώματος , συσχετίζοντάς το με ανηθικότητα και αμαρτία. Φαντάζομαι … μάλλον, θέλω να ελπίζω, πως η ίδια δεν αντιλήφθηκε πως η εισήγησή της μπορεί να ερμηνευτεί με τον τρόπο, που το εισέπραξα εγώ. Ευελπιστώ και πολλοί άλλοι , όμοιοί μου , που η συνείδησή τους δεν τσακίστηκε από την νοοτροπία και αληθινή ανηθικότητα της εποχής …“μετά χρ.” , που διανύουμε και που τόσο απεχθάνομαι !
Εκείνη την παλιά και λατρεμένη εποχή, που η εικόνα και το κάλλος του γυμνού σώματος δεν θεωρούνταν αμαρτία , οι γλύπτες συνήθιζαν να παρουσιάζουν την Αφροδίτη με τον πιο ελκυστικό και λιγότερο ντυμένο τρόπο. Τα ελάχιστα ρούχα που φορούσε , τόνιζαν τη σιλουέτα της και τις καμπύλες του σώματος.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, κάποτε ένας πλούσιος ευγενής ονόματι Καλλίας ήρθε στον Αθηναίο γλύπτη Κάλαμη . Ήθελε να παραγγείλει ένα χάλκινο άγαλμα της θεάς Αφροδίτης.
Όμως !..Το ήθελε σε ασυνήθιστή μορφή ! Ασυνήθιστη ακόμη και για τους αρχαίους μας γλύπτες που κατείχαν στην εντέλεια την τέχνη της γλυπτικής και γνώριζαν ποια χαρακτηριστικά πρέπει να προσδώσουν σε κάθε άγαλμα, για να είναι προφανές για ποιο θεό ή θεά πρόκειται.
Έμπειρος και ικανός γλύπτης ο Κάλαμης είχε δική του οπτική και συγκεκριμένη τεχνοτροπία μέσα από την οποία πρόσδιδε στα αγάλματα αυστηρές γραμμές, σοβαρότητα, ρώμη και δυναμισμό , απεικονίζοντας κυρίως θεούς . Οι πελάτες του ζητούσαν μορφές δυνατών θεών , αυτών που μπορούσαν να σταθούν Προστάτες και Σωτήρες των ανθρώπων.
Ο Κάλαμης έφτιαξε πρόσφατα για την πόλη της Τανάγρας ένα άγαλμα του θεού Ερμή που κουβαλούσε στους ώμους του ένα κριάρι. “Η Τανάγρα φημιζόταν για τα προϊόντα της από τερακότα, αλλά οι ντόπιοι τεχνίτες απαιτούσαν τεράστια (σύμφωνα με τους αγοραστές) χρήματα γι ‘αυτά, έτσι οι πολίτες για ευνόητους λόγους δέχτηκαν με προθυμία να μπει το άγαλμα του προστάτη θεού των κλεφτών στο τοπικό ιερό . “, δίνει πάλι την δική της εξήγηση η εν λόγω συγγραφέας , θέλοντας να τονίσει πως ο θεός Ερμής υπήρξε , σύμφωνα με την μυθολογία, μεταξύ άλλων και προστάτης των κλεφτών . Οπότε , λέει, ήταν λογικό οι κάτοικοι της πόλης να δεχθούν με προθυμία και κατανόηση την τοποθέτηση του αγάλματος του Ερμή , που δήθεν προστάτευε τους “κλέφτες- τεχνίτες”.
Οι λόγοι, βέβαια για την δημιουργία και τοποθέτηση του συγκεκριμένου αγάλματος ήταν εντελώς διαφορετικοί. Και εδώ έρχεται και πάλι ο λατρεμένος μου Παυσανίας να μας διαφωτίσει!
<< Ἐν Τανάγρᾳ δὲ παρὰ τὸ ἱερὸν τοῦ Διονύσου Θέμιδός ἐστιν, ὁ δὲ Ἀφροδίτης, καὶ ὁ τρίτος τῶν ναῶν Ἀπόλλωνος, ὁμοῦ δὲ αὐτῷ Ἄρτεμίς τε καὶ Λητώ. ἐς δὲ τοῦ Ἑρμοῦ τὰ ἱερὰ τοῦ τε Κριοφόρου καὶ ὃν Πρόμαχον καλοῦσι, τοῦ μὲν ἐς τὴν ἐπίκλησιν λέγουσιν ὡς ὁ Ἑρμῆς σφισιν ἀποτρέψαι νόσον λοιμώδη περὶ τὸ τεῖχος κριὸν περιενεγκών, καὶ ἐπὶ τούτῳ Κάλαμις ἐποίησεν ἄγαλμα Ἑρμοῦ φέροντα κριὸν ἐπὶ τῶν ὤμων· ὃς δ´ ἂν εἶναι τῶν ἐφήβων προκριθῇ τὸ εἶδος κάλλιστος , οὗτος ἐν τοῦ Ἑρμοῦ τῇ ἑορτῇ περίεισιν ἐν κύκλῳ τὸ τεῖχος ἔχων ἄρνα ἐπὶ τῶν ὤμων· >> ΑΤΤΙΚΑ 9.22
…ὁ Ἑρμῆς σφισιν ἀποτρέψαι νόσον λοιμώδη !!!!
Αυτός, λοιπόν, ήταν ο πραγματικός λόγος , που οι ευγνώμονες κάτοικοι έστησαν το άγαλμα του Ερμή, ως Προστάτη θεό με το κριάρι στους ώμους.
Η παρουσία του αρνιού , εάν θυμάστε , σχετίζεται με μία άλλη παρόμοια ιστορία με την λοιμώδη νόσον που ξέσπασε στην Αθήνα, όπου καλέστηκε ο Επιμενίδης να δώσει λύση στο φοβερό πρόβλημα.
ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ
Βίοι Φιλοσόφων 1.22-122 :
<< Αυτός είναι και ο λόγος που οι Αθηναίοι, όταν χτυπήθηκαν από τον λοιμό και η Πυθία τούς έδωσε χρησμό να κάνουν καθαρμό της πόλης τους, έστειλαν ένα καράβι στην Κρήτη, μαζί και τον Νικία τον γιο του Νικήρατου, και προσκάλεσαν τον Επιμενίδη. Ήρθε λοιπόν κατά την 46η Ολυμπιάδα, καθάρισε την πόλη τους και σταμάτησε τον λοιμό με τον ακόλουθο τρόπο: Πήρε μαύρα και άσπρα πρόβατα και τα πήγε στον Άρειο Πάγο· εκεί τα άφησε να πάνε όπου ήθελαν, έδωσε όμως διαταγή στους ακολούθους, όπου θα έπεφτε το καθένα τους να κοιμηθεί, εκεί να πρόσφεραν θυσία στον θεό του τόπου· έτσι σταμάτησε το κακό. Γι᾽ αυτό και βρίσκει κανείς, ακόμη σήμερα, ανώνυμους βωμούς στους δήμους της Αθήνας, σε ανάμνηση του εξιλασμού που έγινε τότε.>>
Αφέθηκαν ελεύθερα άσπρα και μαύρα πρόβατα για να γίνουν διακριτές οι Ουράνιες από τις Χθόνιες θεότητες, μια που ο τρόπος θυσίας ήταν διαφορετικός . Και εκεί που κάθισε το κάθε πρόβατο, στήθηκε βωμός.
Γι’ αυτόν τον λόγο στήθηκαν οι βωμοί …ΟΙ ΠΟΛΛΟΙ ΒΩΜΟΙ...στους αγνώστους θεούς ! … ΠΟΛΛΟΥΣ ΘΕΟΥΣ !!!
Οι Έλληνες πρόγονοί μας , ως ευσεβέστατος λαός ,εκτός από τους δώδεκα του Ολύμπου φρόντιζαν να αποδίδουν τιμές σε όλους τους θεούς τους . Για να μην προσβάλλουν , λοιπόν, κάποιον από τους θεούς , που τυχών δεν γνώριζαν , έστησαν βωμούς και σε αγνώστους θεούς , προσφέροντάς τους καθιερωμένη θυσία.
Ο Παυσανίας (Αττικά, 1, 4) αναφέρει ότι στην Αθήνα, συν τοις άλλοις, υπήρχαν «βωμοί δε θεών τε ονομαζομένων αγνώστων και ηρώων και παίδων των Θησέως και Φαληρού».
Κατά τον Διογένη Λαέρτιο (Επιμενίδης, 110), «όθεν έτι και νυν έστιν ευρείν κατά τους δήμους των Αθηναίων βωμούς ανωνύμους».
Ο Φλάβιος Φιλόστρατος, στο Βίο του Απολλωνίου του Τυανέως, ΙΙΙ, γράφει ότι στην Αθήνα «και αγνώστων δαιμόνων βωμοί ίδρυνται». «Δαιμόνων» , λέγοντας :
– “Όσο για την αποστροφή εναντίων οποιουδήποτε θεού , όπως του Ιππόλυτου προς την Αφροδίτη , αυτή δεν την θεωρώ σωφροσύνη …διότι σωφρονεστερον γαρ το περί πάντων θεών ευ λέγειν και ταύτα Αθήνη , ου και αγνώστων δαιμόνων βωμοί ίδρυνται”…
Επαινούσε μ’αυτά τα λόγια ο Απολλώνιος τον Τιμασίωνα από την Αίγυπτο, που ως δεύτερος Ιππόλυτος , απαρνήθηκε τον παράλογο έρωτα της μητριάς του, χωρίς ωστόσο να περιφρονήσει την θεά Αφροδίτη…
– “…διότι σωφρονέστερο είναι να μιλάει κανείς με ευλάβεια για όλους τους θεούς , και μάλιστα στην Αθήνα , όπου και αγνώστων θεών βωμοί έχουν στηθεί”…
Από τον Παυσανία (Ηλιακά Α΄, 14, 8) αναφέρεται «αγνώστων θεών βωμός» στην Ολυμπία. Ενώ «στην Πέργαμο βρέθηκε το 1909 μια αναθηματική επιγραφή, την οποία οι ειδικοί αποκατέστησαν ως εξής: ΘΕΟΙΣ ΑΓ [ΝΩΣΤΟΙΣ] ΚΑΠΙΤ [ΩΝ] ΔΑΔΟΥΧ [ΟΣ]»
Πολλοί λοιπόν, ήταν (και είναι !) η θεοί μας ! Πολλοί ήταν και οι βωμοί ! Και όχι ΕΝΑΣ …όπως τον ερμήνευσε ένας γνωστός τυχοδιώκτης … Αλλά, ακόμη και ένας να ήταν , θα ήταν χωρίς καμία αμφισβήτηση βωμός κάποιου Έλληνα Θεού !!!
Το όνομα του ανθέλληνα τυχοδιώκτη δεν είναι απλά γνωστό…είναι και τιμημένο και αγιοποιημένο. Όπως και πολλά άλλα ονόματα εχθρών του Ελληνικού Πνεύματος!
Εαν ρωτήσουμε έναν νεοέλληνα , ποιος είναι αυτός , θα απαντήσει αμέσως με υπερηφάνεια , πως είναι ο απόστολος παύλος… Αυτός, που έκαιγε τις μεγάλες και λαμπρές βιβλιοθήκες των προγόνων μας , κηρύττοντας πως η ΓΝΩΣΗ είναι η μεγαλύτερη αμαρτία.
Εαν ρωτήσουμε πάλι , ποιος ήταν ο Επιμενίδης , θα πουν, πως δεν έχουν ακούσει ποτέ αυτό το όνομα.
Αυτή είναι η κατάρα και η κατάντια μας…Η προδοσία που διαπράττεται συνεχώς εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια εις βάρος των προγόνων μας…εις βάρος του ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ! Και όσο θα δεσπόζουν οι ξένες τρώγλες , χτισμένες πάνω στα ερείπια των Ιερών Ελληνικών ναών μας, τόσο θα βασιλεύει η αμορφωσιά και η αμάθεια!
Μία ακόμα ιστορία και ένα ακόμα άγαλμα του Κάλαμη σχετίζονται με τον λοιμό και προστάτη θεό. Απόλλωνα, αυτή τη φορά. Και πάλι τις πληροφορίες μας δίνει ο Παυσανίας (Αττικά 9.22 ) :
<< … ἐνταῦθά ἐστι γεγραμμένον καὶ τὸ περὶ Μαντίνειαν Ἀθηναίων ἔργον, οἳ βοηθήσοντες Λακεδαιμονίοις ἐπέμφθησαν. συνέγραψαν δὲ ἄλλοι τε καὶ Ξενοφῶν τὸν πάντα πόλεμον, κατάληψίν τε τῆς Καδμείας καὶ τὸ πταῖσμα Λακεδαιμονίων <τὸ> ἐν Λεύκτροις καὶ ὡς ἐς Πελοπόννησον ἐσέβαλον Βοιωτοὶ καὶ τὴν συμμαχίαν Λακεδαιμονίοις τὴν παρ᾽ Ἀθηναίων ἐλθοῦσαν· ἐν δὲ τῇ γραφῇ τῶν ἱππέων ἐστὶ μάχη, ἐν ᾗ γνωριμώτατοι Γρύλος τε ὁ Ξενοφῶντος ἐν τοῖς Ἀθηναίοις καὶ κατὰ τὴν ἵππον τὴν Βοιωτίαν Ἐπαμινώνδας ὁ Θηβαῖος. ταύτας τὰς γραφὰς Εὐφράνωρ ἔγραψεν Ἀθηναίοις καὶ πλησίον ἐποίησεν ἐν τῷ ναῷ τὸν Ἀπόλλωνα Πατρῷον ἐπίκλησιν· πρὸ δὲ τοῦ νεὼ τὸν μὲν Λεωχάρης, ὃν δὲ καλοῦσιν Ἀλεξίκακον Κάλαμις ἐποίησε. τὸ δὲ ὄνομα τῷ θεῷ γενέσθαι λέγουσιν, ὅτι τὴν λοιμώδη σφίσι νόσον ὁμοῦ τῷ Πελοποννησίων πολέμῳ πιέζουσαν κατὰ μάντευμα ἔπαυσε <ν ἐκ> Δελφῶν.>>
Και επειδή η αμάθεια και η αμορφωσιά, που μας επέβαλλαν , έχουν ως αποτέλεσμα να μην γνωρίζουμε την μητρική μας γλώσσα , χρειάζεται …μετάφραση για να καταλάβουμε περί τίνος πρόκειται. Οπότε :
<< Εδώ είναι ζωγραφισμένο το κατόρθωμα των Αθηναίων στην Μαντινεία , όπου είχαν πάει να βοηθήσουν τους Λακεδαιμονίους. Ο Ξενοφώντας και άλλοι έχουν γράψει γι’ αυτόν τον πόλεμο, την κατάληψη της Καδμείας, την ήττα των Λακεδαιμονίων στα Λεύκτρα , την εισβολή των Βοιωτών στην Πελοπόννησο και την άφιξη της συμμαχικής αθηναϊκής δύναμης προς Λακεδαιμονίους. Η εικόνα παριστάνει μάχη ιππέων. Από τους Αθηναίους ξεχωρίζει ο γιος του Ξενοφώντα , ο Γρύλος , ενώ από τους Βοιωτούς ιππείς ο Θηβαίος Επαμεινώντας . Αυτές τις εικόνες ζωγράφισε ο Εφράνορας για τους Αθηναίους. Ο ίδιος έκανε σ’ ένα κοντινό ναό και τον Πατρώο Απόλλωνα. Μπροστά στον ναό το ένα άγαλμα είναι έργο του Λεωχάρη , ενώ το άλλο του Απόλλωνα , που λέγεται Αλεξίκακος , φιλοτεχνήθηκε από τον Κάλαμη. Λένε ότι ο θεός πήρε αυτή την επωνυμία επειδή με χρησμό από το μαντείο των Δελφών λύτρωσε τους Αθηναίους από την επιδημία που μάστιζε την χώρα στην διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου.>>
Πατρώος θεός ο Απόλλωνας !
Πατρώος και ο Δίας ! ΠΑΤΕΡΑ τον αποκαλούσαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι !
“Οι Ελευσίνιοι έχουν ναό , αφιερωμένο στον Τριπτόλεμο και άλλο στην Προπυλαία Άρτεμη και τον Ποσειδώνα Πατέρα.” … ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ ΑΤΤΙΚΑ 38,6 :
Σας λέει κάτι αυτή η λέξη; Ή τρέχετε σε άλλη γη και σε άλλα μέρη, αναζητώντας εκτός Ελλάδος “προπάτορες” (αβραάμ , ισαάκ , σάρα, μάρα και βάλε) και φέρνοντας απο’ κει “άγιο” φως από τον αναπτήρα; Προπάτορες του Χριστού , όπως μας πληροφορούν τα “θεόπνευστά” βιβλία, είναι όλοι οι Πατριάρχες, Κριτές, Προφήτες και Δίκαιοι της Παλαιάς Διαθήκης. Και ακολουθεί ένας ατελείωτος κατάλογος με τα ονόματα των εβραίων προπατόρων. Είναι κάτι περίεργοι και βλοσυροί τύποι σαν αυτούς στην εικόνα με τα …κομμένα κεφάλια μέσα στον μπόγο.
Μα τον πατέρα Δία ,πόσο ασύμβατες είναι οι μορφές των ζαρωμένων αλλοπρόσαλλων “προπατόρων” με τις μορφές των Ελλήνων θεών, όλο σφρίγος και δύναμη ! Αλεξίκακος Απόλλωνας ,παριστάνεται εδώ στο άγαλμα ,εκείνος που αποτρέπει το κακό δηλαδή, επιστρέφοντας τώρα στην αρχική ιστορία μας. Έργο και αυτό του Κάλαμη .
Αυτό το μαρμάρινο άγαλμα του 2ου αιώνα μετά ελληνικής αρχαιότητας, που βρέθηκε στο Θέατρο του Διονύσου και φυλάσσεται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο , θεωρείται ότι αντιγράφει εκείνο το αριστουργηματικό έργο του Κάλαμη . Ο καθάρσιος θεός παριστάνεται όρθιος και γυμνός. Πατά σταθερά με το δεξί πόδι και προβάλλει το αριστερό, λυγισμένο στο γόνατο. Η πλούσια κυματιστή του κόμη σχηματίζει βοστρύχους στο μέτωπο και δύο πλεξίδες που περιβάλλουν το κεφάλι σαν ταινία. Στο δεξί χέρι πιθανών κρατούσε μια φιάλη σπονδής και στο αριστερό το τόξο .
Ένα ακόμα υπέροχο ανδρικό σώμα, σμιλεμένο από τα χέρια του Κάλαμη !
Ο γλύπτης προσπάθησε να εξηγήσει στον Καλλία , ότι δεν σμιλεύει γυναικεία σώματα , αλλά αποκλειστικά ανδρικά , και μάλιστα σε κλασικό αρχαϊκό ύφος. Και ότι τα έργα του έχουν τις αυστηρές και ρωμαλέες μορφές των θεών . Και ότι μάλλον δεν θα τα κατάφερνε με τις απαλές καμπύλες των γυναικείων σωμάτων , που χαρακτήριζαν της θεές .
Ο Καλλίας απέρριψε τις αντιρρήσεις του με το εξής επιχείρημα: το κριάρι που κουβαλούσε στον ώμο του Ερμής έμοιαζε σαν να ήταν ζωντανό. Και αφού τα κατάφερε τόσο καλά με ένα ζώο , θα είχε ακόμη καλύτερα αποτελέσματα και με μια …γυναίκα .
Ήταν εξαιρετικά δύσκολο να αρνηθείς την συνεργασία με έναν πελάτη, που ανήκε στην τάξη των ισχυρών ευγενών και εκτός αυτού, ζούσε στην ίδια πόλη. Οι απαιτήσεις του όμως για το γλυπτό που ζητούσε προβλημάτισαν πολύ τον καλλιτέχνη.
Δεν χρειαζόταν απλά ένα άγαλμα της Αφροδίτης , με την συνηθισμένη μορφή που την σμιλεύουν οι γλύπτες. Ήθελε την Αφροδίτη … ντυμένη ! Και μάλιστα, με καλυμμένο το κεφάλι…
Η θεά της ομορφιάς και του παθιασμένου έρωτα , αρχικά υπήρξε ως θεά της γονιμότητας, της αιώνιας άνοιξης και της ζωής. Ήταν η θεά των γάμων ακόμα και του τοκετού, καθώς και παιδοτρόφος .
Και οι αρχέγονες μορφές της ήταν κάπως έτσι :
O Εμπεδοκλής (κατά Πορφύριον, «Περί Αποχής Εμψύχων», 2, 21-22) αναφέρει ότι οι θυσίες ζώων στις ιεροτελεστίες προς τιμή της Αφροδίτης , ήταν εικονικές και ότι τα προσφερόμενα ζώα ήταν ζωγραφισμένα ομοιώματα. Διότι η Αφροδίτη, ως «έφορος γενέσεως πάσης», κατά τον Σουίδα, θεά της γονιμότητας , ΔΕΝ ΔΕΧΟΤΑΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΘΥΣΙΕΣ ΟΠΟΙΟΝΔΗΠΟΤΕ ΖΩΝΤΑΝΩΝ ΠΛΑΣΜΑΤΩΝ !
“Πάνω από τον Κεραμικό και την λεγόμενη Βασίλειο στοά βρίσκεται ο ναός του Ηφαίστου. Εκεί κοντά βρίσκεται και το ιερό της Ουρανίας Αφροδίτης. Το άγαλμά της , που υπάρχει στις μέρες μου, είναι από Πάριο μάρμαρο , έργο του Φειδία . Οι κάτοικοι του Αθηναϊκού δήμου Αθμονέων λένε πως το ιερό της Ουρανίας ιδρύθηκε από τον Πορφιρίωνα , βασιλιά ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΚΤΑΙΟ!”, αναφέρει ο Παυσανίας (Αττικά 14.7), συμπληρώνοντας πως :
” Ο πρώτος βασιλιάς της λεγόμενης σήμερα
Αττικής ήταν ο Ακταίος. Όταν ο Ακταίος πέθανε, τον
διαδέχτηκε στον θρόνο ο Κέκροπας, επειδή ήταν σύζυγος
της κόρης του. Στον θρόνο έπειτα διαδέχτηκε τον Κέκροπα ο Κραναός, ο πιο
ισχυρός άνδρας της Αθήνας. Ο Κραναός απέκτησε, ανάμεσα σε άλλες κόρες, και την Ατθίδα, από την οποία ονομάζουν Αττική τη χώρα που μέχρι τότε αποκαλούσαν Ακταία.“
Πρόσφατα σύσσωμος ο ελληνικός λαός γιόρταζε μαζί άλλους ομόθρησκους λαούς το εβραϊκό “πεσάχ”,που με την μεγάλη επιδεξιότητα μεταμόρφωσαν στην γιορτή της Ανάστασης. Μια γιορτή, που αντικατέστησε τα Αδώνεια των προγόνων μας. Η γιορτή αυτή γινόταν κάθε άνοιξη, κατά την εποχή δηλαδή της ανθοφορίας της φύσης, οπότε ο Άδωνις ανασταινόταν —για να πεθάνει ξανά αργότερα , με τον ερχομό του Φθινοπώρου. Κατά την εποχή, με άλλα λόγια, του ζευγαρώματος των ζώων και των πουλιών και της γονιμοποίησης των ανθισμένων φυτών. Αυτό το ζευγάρωμα και τη γονιμοποίηση , αλλά και τον θάνατο των ειδών μετά την ολοκλήρωση του ετήσιου κύκλου της ζωής συμβόλιζε η σχέση Αφροδίτης- Άδωνι.
Η λατρεία της Αφροδίτης δεν ήταν εκείνη την οποία η χριστιανική προπαγάνδα χαρακτήρισε και επέβαλε ως αισχρή.
Είναι αρχέγονη θεά η Αφροδίτη ! Πολύ μεγαλύτερη σε ηλικία από τον Δία! “… η πρεσβύτερη από τις λεγόμενες Μοίρες” ,λέει η επιγραφή στην βάση του αγάλματος της Ουρανίας Αφροδίτης, όπως αναφέρει ο Παυσανίας (“Αττικά” 19.2-3). Ίσως γι’ αυτό την αποκαλούσαν ως γενέθλια θεά, όπως τις άλλες Μοίρες! Είναι η αιτία της δημιουργίας και της διατήρησης της ζωής. Αλλά σταδιακά, με την εξέλιξη των ανθρώπινων σχέσεων μέσα στην κοινωνία η αγάπη και ο έρωτας ενός άνδρα και μιας γυναίκας, και όχι οι πολυάριθμοι απόγονοι, γινόταν όλο και πιο σημαντικά για τους ανθρώπους και η Αφροδίτη αναλαμβάνει τις λειτουργίες της θεάς του έρωτα και της ομορφιάς . Στη μυθολογία, τώρα ονομάζεται κόρη του Δία και της Διώνης και η γέννησή της από το αίμα του Ουρανού έχει σχεδόν ξεχαστεί. Αν και την Διώνη την λάτρευαν στην Δωδώνη μαζί με τον Δία, όχι όμως και με την Αφροδίτη. “Πιο πολύ δείχνει να είναι επινόηση των επικών , που ήθελαν να αποφύγουν την κάπως χοντροκομμένη διήγηση του Ησιόδου“, γράφει ο Ιωάννης Κακριδής στην “Ελληνική Μυθολογία” του. Η θεά παίρνει όλο και πιο ερωτικά χαρακτηριστικά, η εικόνα της γίνεται πιο ελκυστική και αλλάζει αναλόγως και η στάση της κοινωνίας απέναντί της .
Οι Έλληνες καλλιτέχνες , αυτοί οι παθιασμένοι θαυμαστές της αρμονίας και της ομορφιάς , από την βαθιά αρχαιότητα ακόμη, προσπάθησαν να δημιουργήσουν έναν ιδανικό τύπο της θεάς της αγάπης και του έρωτα , και να την προικίσουν γενναιόδωρα με όλες τις γοητευτικές ιδιότητες , χάρη και κάλλος !
Όταν ο Ελληνικός Πολιτισμός γκρεμίζεται στο βάραθρο από τις αμόρφωτες και άξεστες ορδές του καινούργιου δόγματος και αντικαθίσταται από τον ασκητικό μίζερο Μεσαίωνα, η Αφροδίτη, ως θεά του έρωτα και της αγάπης, υποχωρεί στις σκιές. Είναι πλέον απαράδεκτο να δείχνεις την αμαρτωλή σάρκα γυμνή. Οι γυναίκες στους μεσαιωνικούς πίνακες δεν είναι αντικείμενο πόθου και μια γυμνή φιγούρα μπορεί να φανεί μόνο στις εικόνες του Αδάμ και της Εύας και μεταξύ των αμαρτωλών που βασανίζονται αιώνια στην κόλαση , όπου τους ρίχνει ο “ευσπλαχνικός και καλοκάγαθος” θεός της βίβλου. Από την Αναγέννηση, όταν ξεκίνησε ένα κύμα απελευθέρωσης από τα σκοτάδια της αμάθειας , και τα βασανιστήρια της “ιεράς εξέτασης” ,οι λόγιοι και οι καλλιτέχνες αναζητούν ψήγματα διάνοιας στην αρχαία Ελληνική Γραμματεία και Τέχνη και ονειρεύονται την αναβίωση της Ελληνικής κοσμοθέασης . Η εικόνα της Αφροδίτης αποκτά ξανά γνώριμα χαρακτηριστικά, επιστρέφοντάς της την προσωποποίηση της γυναικείας ομορφιάς, της αγάπης και της νεότητας.
Ο Καλλίας επέμενε να πιέζει τον τεχνίτη χωρίς να του αφήνει περιθώρια για άρνηση. Και τελικά κατάφερε να γίνει το δικό του. Ο Κάλαμης δημιούργησε το άγαλμα , σύμφωνα με την επιθυμία του σπουδαίου πελάτη του και εκείνος ,ευχαριστημένος , το έβαλε στην Αγορά της Αθήνας . Στο βάθρο ήταν χαραγμένη μια αφιέρωση με το όνομα του πελάτη και του καλλιτέχνη του αγάλματος.
Οι σύγχρονοι επιστήμονες, βασισμένοι στην περιγραφή του Λουκιανού, που παινεύει το «μαδίασμα το σεμνόν και λεληθός» και το «ευσταλές και κόσμιον» της θεάς, συσχετίζουν αυτό το διάσημο στην εποχή του άγαλμα με ένα γλυπτό που απεικονίζει μια γυναίκα τυλιγμένη με πέπλο ή ιμάτιο, το οποίο είναι γνωστό σε περισσότερα από είκοσι αντίγραφα, κάτι που υποδηλώνει την σπουδαιότητά του.
Γιατί όμως Σωσάνδρα ;
Τι σημαίνει το όνομα αυτό; Είναι ένα από τα ιερά ονόματα της θεάς. Η αγάπη, όπως γνωρίζετε, μπορεί να αποβεί μοιραία. Σε αυτή την περίπτωση, οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν ότι πρόκειται για την φύση της Αφροδίτης Ανδροφόνος . Η αγάπη όμως μπορεί επίσης να σώζει και η Αφροδίτη Σωσάνδρα που «σώζει τους ανθρώπους» ήταν υπεύθυνη για αυτή την πτυχή.
Μια τέτοια αγάπη, πίστευαν στην αρχαιότητα, χαρακτηρίζεται όχι από αποκαλυπτική γυμνότητα, αλλά από σεμνότητα. Γι’ αυτό η Αφροδίτη, που δημιούργησε ο Κάλαμης, τυλίγεται σε ένα πλούσιο πέπλο. Κοιτάζει τον θεατή όχι με ένα δελεαστικό χαμόγελο, αλλά με μια σοβαρή έκφραση στο πρόσωπό της, όπως απαιτεί η διάσωση ζωών και ψυχών . Κρύβει το δεξί της χέρι κάτω από τα ρούχα της και τεντώνει το αριστερό της προς τα εμπρός, ώστε να μπορεί να πιαστεί από αυτό αυτός που υποφέρει και πεθαίνει από το πάθος .
Η Αφροδίτη Σωσάνδρα συμβόλιζε μια πολύ σημαντική πτυχή της έλξης και της αγάπης: όχι το νεανικό πάθος, αλλά το βαθύ συναίσθημα. Εκδηλωνόταν όχι με απερίσκεπτες ενέργειες, αλλά, αντίθετα, στην στοχαστική και σοβαρή οικοδόμηση σχέσεων και στη συνέχεια της οικογενειακής ζωής. Ως εκ τούτου, Έλληνες και Ρωμαίοι γονείς, που ήθελαν ευημερία και μια δυνατή οικογένεια για τα παιδιά τους, προσεύχονταν σε αυτή τη θεά. Ο Κάλαμης κατάφερε να δημιουργήσει την ορατή ενσάρκωση της θεάς, αποθανατίζοντας το δικό του όνομα.
Η Σωσάνδρα του Κάλαμη , βεβαίως δεν είναι το μοναδικό έργο, που παριστάνει την Αφροδίτη …ντυμένη.
Το επωνύμιο Σωσάνδρα (σωτήρας ανθρώπων δηλαδή) , χρησιμοποιήθηκε ως επίθετο και για άλλες θεές (Αθηνά, Άρτεμις) . Το επίθετο της Αφροδίτης «Ανδρόφονος», (αυτή που σκοτώνει) είναι επίσης γνωστό.
Η δημιουργία αντιγράφων των εκλεκτών έργων τέχνης , όπως είδαμε στο παράδειγμα με το σύμπλεγμα των Τυραννοκτόνων, ήταν συνηθισμένη ακόμη και στην αρχαιότητα. Τον καιρό δε της ρωμαιοκρατίας πήρε τεράστιες διαστάσεις με τους κατακτητές ρωμαίους , θαμπωμένους από το κάλλος της Ελληνικής τέχνης, να επιδιώκουν οι επαύλεις της να φαίνονται σαν Ελληνικός ναός.
Ο Λουκιανός αναφέρει σε έναν διάλογο ανάμεσα σε δύο φανταστικά πρόσωπα, τον Λυκίνο και τον Πολύστρατο μία ενδιαφέρουσα περίπτωση δημιουργίας μιας εικόνας της Αφροδίτης, που θα διατηρούσε τα ωραιότερα στοιχεία διαφόρων αγαλμάτων των πιο γνωστών Ελλήνων καλλιτεχνών :
«ΛΥΚΙΝΟΣ: Έτσι λοιπόν, από όλα αυτά τα έργα, διαλέγοντας ό,τι καλύτερο έχει το καθένα, θα συνθέσω, όσο μπορώ, μια εικόνα και θα τη φέρω μπροστά στα μάτια σου.
ΠΟΛΥΣΤΡΑΤΟΣ: Και πώς θα το κάνεις αυτό;
ΛΥΚΙΝΟΣ: Κοίτα τον λοιπόν που σου επιτρέπει να δεις την εικόνα να σχηματίζεται συναρμολογώντας την έτσι: από την Αφροδίτη της Κνίδου θα πάρει μόνο το κεφάλι, γιατί το υπόλοιπο σώμα, που είναι γυμνό, δεν του χρειάζεται. Όσο για τα μαλλιά και το μέτωπο και τα καλλίγραμμα φρύδια, θα τα αφήσει όπως τα έφτιαξε ο Πραξιτέλης. Επίσης και το υγρό βλέμμα μαζί με τη χαρούμενη και ευχάριστη έκφραση θα τα κρατήσει όπως τα ήθελε ο Πραξιτέλης. Τα ζυγωματικά μήλα όμως και το πρόσωπο θα τα πάρει από τον Αλκαμένη και την Αφροδίτη ἐν κήποις. Το ίδιο και τα άκρα χέρια και τις σωστές αναλογίες των καρπών και το ωραίο σχήμα των δαχτύλων που λεπταίνουν στις άκρες, και αυτά θα τα πάρει από την ἐν κήποις. Το περίγραμμα του προσώπου πάλι και τα μαλακά μάγουλα και τη συμμετρική μύτη θα μας τα δώσει η Λημνία και ο Φειδίας· ο ίδιος θα μας δώσει και τη θέση του στόματος, που θα την πάρει από την Αμαζόνα. Η Σωσάνδρα και ο Κάλαμις θα τη στολίσουν με σεμνότητα και το χαμόγελό της θα είναι σεμνό και αδιόρατο όπως αυτό που έχει εκείνη. Επιπλέον θα πάρει από τη Σωσάνδρα την ίσια στάση και την κόσμια ενδυμασία, μόνο που η δική μας θα έχει ξεσκέπαστο το κεφάλι. Όσο για την ηλικία της, θα πρέπει να είναι ίδια ακριβώς με εκείνη της Κνιδίας· ας το υπολογίσουμε και αυτό σύμφωνα με τον Πραξιτέλη.
Τι νομίζεις λοιπόν Πολύστρατε; Θα είναι όμορφη η εικόνα μας;»
Ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα ; Τι φαντασία πρέπει να διαθέτει κανείς για να “δει” ολοκληρωμένη την εικόνα της θεάς Αφροδίτης !!!
Ιδού η περιγραφή της θεάς από τον Ησίοδο ( Θεογονία, στίχοι 195 – 206) : “αφρογέννητη θεά και Κυθέρεια καλοστεφανωμένη , έτσι που την ονομάζουν οι θεοί και οι άνθρωποι, γιατί μες στον αφρό μεγάλωσε.”
Και πληροφορεί για τον προορισμό της θεάς , που :
“…μόλις γεννήθηκε κι ανέβαινε προς των θεών το γένος,
την συνόδεψε ο Έρωτας και ο ωραίος Ίμερος την ακολούθησε.
Και τούτο το αξίωμα έχει απαρχής και τούτο το μερίδιο
έλαχε ανάμεσα στους θεούς και τους ανθρώπους:
παρθενικά αγκαλιάσματα, χαμόγελα, απάτες,
τέρψη γλυκιά, μειλίχια αγάπη.“
Για τον Όμηρο ήταν η θεά, που Όμηρος απέδιδε τα “φιλοτήσια έργα” …ΟΜΗΡΟΥ – ‘‘ Ιλιάς » , { Γ , 441- 446 }.
Φιλοτήσια έργα , (όπου η Φιλότης είναι Ομηρική λέξη)= ερωτικό σμίξιμο. Δεν έχει την σημερινή έννοια της φιλίας , αλλά της αγάπης και της ερωτικής συνευρέσεως.
Άλλο επίθετο της Αφροδίτης η “Πάνδημη” είναι ευρέως γνωστό. Έχω διαβάσει κυριολεκτικά σε κάθε σελίδα, που αναφέρεται στην θεά Αφροδίτη, πως με το επωνύμιο αυτό εννοούσαν την θεά που πρόσφερε τον χυδαίο έρωτα. Είναι γνωστή η “αγάπη” και ο “σεβασμός” , που δείχνουν στους πατρώους θεούς οι πιστοί του αδίστακτου και αιμοβόρου θεού της ερήμου. Αυτών που δεν άντεχαν την θέα των ωραίων σωμάτων και προσώπων των θεών μας. Τα μιαρά χέρια των οποίων κατέστρεφαν με πρωτόγονη μανία τα υπέροχα αγάλματα των θεών και των ηρώων μας.
ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΡΟΧΑ ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΩΝ ΘΕΩΝ ΜΑΣ ! ΚΑΜΙΑ ΦΘΟΡΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΦΕΡΕΣΕΙ ΤΗΝ ΘΕΪΚΗ ΟΜΟΡΦΙΑ ΤΟΥΣ !!!
ΜΕ ΤΙ ΤΡΟΠΟ ΟΜΩΣ ΦΤΑΝΟΥΝ ΣΤΑ ΕΚΠΛΗΚΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΑΣ ; ΘΑΜΜΕΝΑ ΒΑΘΙΑ ΣΤΑ ΕΓΚΑΤΑ ΤΗΣ ΓΗΣ , ΓΚΡΕΜΙΣΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΒΑΘΡΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΜΕΝΑ ΣΤΟΝ ΑΦΑΝΙΣΜΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΛΗΘΗ , ΕΝΩ ΘΑ’ΠΡΕΠΕ ΝΑ ΚΟΣΜΟΥΝ ΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ ΜΑΣ … ΠΟΣΟΥΣ ΑΚΟΜΗ ΘΗΣΑΥΡΟΥΣ ΚΡΥΒΕΙ ΣΤΑ ΣΠΛΑΧΝΑ ΤΗΣ Η ΜΗΤΕΡΑ ΓΑΙΑ ; ΠΟΣΟ ΠΟΝΟ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΤΕΤΟΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ;
<< Ἀφροδίτην δὲ τὴν Πάνδημον, ἐπεί τε Ἀθηναίους Θησεὺς ἐς μίαν ἤγαγεν ἀπὸ τῶν δήμων πόλιν, αὐτήν τε σέβεσθαι καὶ Πειθὼ κατέστησε· τὰ μὲν δὴ παλαιὰ ἀγάλματα οὐκ ἦν ἐπ᾽ ἐμοῦ, τὰ δὲ ἐπ᾽ ἐμοῦ τεχνιτῶν ἦν οὐ τῶν ἀφανεστάτων. ἔστι δὲ καὶ Γῆς Κουροτρόφου καὶ Δήμητρος ἱερὸν Χλόης· τὰ δὲ ἐς τὰς ἐπωνυμίας ἔστιν αὐτῶν διδαχθῆναι τοῖς ἱερεῦσιν ἐλθόντα ἐς λόγους.>> , γράφει ο Παυσανίας στα “Αττικά” του (22.3), ότι :
<<“… αὐτήν τε σέβεσθαι” την Αφροδίτη … Όταν ο Θησέας ένωσε τους Αθηναίους από τους δήμους σε μία πόλη , μαζί με άλλες θεές .>> Που σημαίνει, πως οι πρόγονοί μας προπαντός ΣΕΒΟΝΤΑΝ τους θεούς τους! Που σημαίνει εν προκειμένη περίπτωση, πως “Πάνδημη” ήταν η Αφροδίτη “πάντων των δήμων”. Επειδή το Ιερό της Αφροδίτης βρισκόταν στο μικρό ομαλό χώρο μπροστά στην είσοδο της Ακρόπολης, όπου ήταν πριν από τα μηδικά η παλαιότερη αγορά της Αθήνας , δηλαδή το κέντρο της πολιτικής ζωής , πίστευαν πως η Αφροδίτη είχε την προσωνυμία “Πάνδημη” από τον τόπο συνάντησης “παντός του δήμου” (και κατά τον Απολλόδωρο !).
Από τα Ιερά της Αφροδίτης των “έργων του γάμου” γνωστότερα είναι ένα της Ερμιόνης, όπου τα κορίτσια προ του γάμου και οι χήρες που ήθελαν να ξαναπαντρευτούν, έκαναν θυσία (Παυσανίας “Αττικά” 2,34,12).
Αυτό το άγαλμα είναι ένα από τα πρώτα αρχαία γλυπτά που εμφανίστηκαν στη Ρωσία. Βρέθηκε στην περιοχή της Ρώμης το 1717 και παρουσιάστηκε στον Πέτρο Α’, το 1719 από τον Πάπα Κλήμη Θ’. Ένας από τους σπουδαιότερους και ισχυρούς τσάρους της Ρωσίας , ο Πέτρος εκτιμώντας την καλλιτεχνική και πνευματική αξία του αγάλματος το αντάλλαξε με τα … λείψανα της Αγίας Μπριγκίντ.
Το γλυπτό έφτασε στην Αγία Πετρούπολη στις 13 Μαρτίου 1721, τοποθετήθηκε στην γκαλερί του Θερινού Κήπου . Από το 1827 έως το 1850 βρισκόταν στο λεγόμενο Ανάκτορο της Ταυρίδας , της πόλης του βασιλιά Πέτρου , γι’ αυτό και έλαβε το όνομα «Ταυρική».
Το άγαλμα έχει πράγματι τεράστια αξία , διότι είναι ρωμαϊκό αντίγραφο, από το διάσημο ελληνικό πρωτότυπο – το άγαλμα της Αφροδίτης της Κνίδου, που σμιλεύτηκε από τον γλύπτη Πραξιτέλη στο δεύτερο μισό του 4ου αιώνα της Ελληνικής αρχαιότητας.
Στην Σπάρτη υπήρχε Ιερό ,που τιμούσαν την λεγόμενη Αφροδίτη Μορφώ, που ήταν θεά σεβάσμια . Ένα ακόμα άγαλμα της θεάς με το κεφάλι καλυμμένο, με πέπλο και με “πέδας περί τοις πόσι”, καθισμένης στον θρόνο. (Παυσανίας 3,15,11).
Στο άλλο Ιερό υπήρχε ξόανο της Αφροδίτης , που το ονόμαζαν Ήρα-Αφροδίτη...Εδώ είναι προφανές, πως η Αφροδίτη ταυτιζόταν απόλυτα με την Ήρα, που ήταν προστάτιδα του γάμου. Στο ιερό αυτό έκαναν θυσία οι μητέρες, που πάντρευαν τις κόρες τους. (Παυσανίας 3,13,9).
Παλιό Ιερό της Νυμφίας Αφροδίτης αναφέρει ο Παυσανίας, στο ορεινό δρόμο Τροιζήνας-Ερμιόνης . Έλεγαν πως το είχε ιδρύσει ο Θησέας , όταν νυμφεύτηκε την Ελένη (3,13,9).
Αρκετά από αυτά τα Ιερά ήταν χώροι εξαιρετικά σεβαστοί και άβατοι από πολλούς. Στην Αίγειρα της Αχαϊας ξεχωριστές τιμές απέδιδαν στην Ουρανία Αφροδίτη, στο Ιερό της οποίας δεν επιτρεπόταν να μπαίνουν άνθρωποι. (7,26,7).
Κανένας δεν έμπαινε επίσης στο Ιερό της Αφροδίτης Ουρανίας στην πόλη της Ήλιδας, όπου υπήρχε χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς , έργο του Φειδία.
Σ’ένα Ιερό της Αφροδίτης μπορούσε να μπει μόνο μία νεωκόρος , που αφότου αναλάμβανε το λειτούργημα δεν επιτρεπόταν να συνευρεθεί με άντρα. Εκτός από νεωκόρο ελεύθερη είσοδο είχε και μία παρθένος , που ονομαζόταν “ΛΟΥΤΡΟΦΟΡΟΣ” και που υπηρετούσε ως ιέρεια για ένα χρόνο.
Άρα, οι λατρευτικές γιορτές όπως τα Παναθήναια δεν γίνονταν μόνο προς τιμή της θεάς Αθηνάς αλλά και για άλλες θεές!
Η κύρια γιορτή της Αφροδίτης, τα Αφροδίσια, γιορταζόταν σε όλη την Ελλάδα, αλλά κυρίως στην Κύπρο, την Αθήνα και την Κόρινθο. Στην Αθήνα, τα Αφροδίσια γιορτάζονταν την τέταρτη ημέρα του μήνα Εκατομβαιώνος προς τιμήν του ρόλου της Αφροδίτης στην ενοποίηση της Αττικής. Κατά τη διάρκεια αυτής της εορτής, οι ιερείς της Αφροδίτης καθάρισαν τον βωμό και το ναό της Αφροδίτης Πανδήμου στη νοτιοδυτική πλαγιά της Ακρόπολης. Έπειτα το πλήθος των πιστών ( και ας μην σπεύσουν οι αρχαιολάτρες να με λιθοβολήσουν για τον όρο “πιστοί” , διότι υπάρχουν άφθονες αποδείξεις στα αρχαία κείμενα) θα οδηγηθεί με μεγαλειώδη πομπή στον τόπο όπου το εμβληματικό άγαλμα της Αφροδίτης Πανδήμου και τα ενδύματα θα πλυθούν τελετουργικά.
Γιορτή , λοιπόν, παρόμοια με το μέγεθος και σπουδαιότητα με τα Παναθήναια της θεάς Αθηνάς προς τιμή μιας θεάς, που οι σημερινοί ηλίθιοι την αποκαλούν …πόρνη. Χωρίς καν να προβληματίζονται με το ποιόν της “θεότητας” που προσκυνούν οι ίδιοι.
Ο υπόλοιπος κόσμος, μας λέει στην συνέχεια ο Παυσανίας (2,10,4-5) προσευχόταν στην θεά έξω από τον ιερό περίβολο , ήταν όμως απο’κει ορατό το χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς , έργο του ντόπιου καλλιτέχνη Κάναχου, που εδώ την παριστάνει καθιστή , με πόλο στο κεφάλι , στο ένα χέρι μήκωνα και στο άλλο μήλο.
Ο Στράβων αναφέρει και στην Κύπρο έναν ναό της Αφροδίτης Ακραίας , χτισμένο σε ακρώρεια που είχε το όνομα ‘Ολυμπος. Σ’αυτον τον ναό οι γυναίκες ούτε έμπαιναν μέσα, ούτε έβλεπαν το άγαλμα της θεάς : “ναόν άδυτον γυναιξι και αόρατον” (14,682).
Ο Πλούταρχος (“Θησέας” 18) γράφει πως το Μαντείο των Δελφών , όταν ο Θησέας επρόκειτο να αποπλεύσει για την Κρήτη, τον είχε συμβουλεύσει να θυσιάσει στην Αφροδίτη και αυτήν να έχει συμπαραστάτιδα κατά τον πλούν. Στο απόσπασμα , που ακολουθεί υπάρχει πολύ ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια με την αιφνίδια μεταμόρφωση της αίγας θηλυκής σε τράγο :
” Προσευχηθείς δε, κατέβη εις την θάλασσαν την έκτην του Μουνυχιώνος , ημέραν καθ’ ήν και
μέχρι τούδε στέλλονται αι νεανίδες εις το Δελφίνιον να παρακαλέσωσι τον Θεόν. Λέγεται δ’ ότι ο
μεν Θεός των Δελφών τω έδωκε χρησμόν να λάβη την Αφροδίτην ως οδηγόν, και να την
επικαλεσθή ως συνοδοιπόρον· ότι δ’ εν ώ εθυσίαζον εις αυτόν προς το παραθαλάσσιον αίγα
θηλυκήν, μετεβλήθη αιφνηδίως αυτή εις τράγον, εξ ού και η θεά ωνομάσθη Επιτραγία…”
Ο Πλούταρχος αναφέρει και την παράδοση πως ο Θησέας, επιστρέφοντας από την Κρήτη ,είχε αποβιβαστεί στην Δήλο και θυσίασε σε τοποικό μεγάλο ιερό της Αφροδίτης, αφιερώνοντάς της και ένα άγαλμα που είχε από την Αριάδνη και χόρεψε με τους Δήλιους τον ιερό χορό , αυτόν που συνηθιζόταν στην Κρήτη (“Θησέας” 21) :
” Αποπλέων δ’ εκ Κρήτης, ήρραξεν εις Δήλον, και θυσιάσας εις τον Θεόν, και αφιερώσας της Αφροδίτης το άγαλμα. ”
Οι Αθηναίοι αρέσκονται να συνοδεύουν με την Εύπλοια Αφροδίτη μεγάλες ναυτικές τους επιτυχίες. Πρώτος ο Θεμιστοκλής είχε τιμήσει την θεά με τέμενος και βωμό μετά την ναυμαχία της Σαλαμίνας . Σύμφωνα με την παράδοση, η Αφροδίτη σε μορφή περιστεριού , που είναι και το ιερό της πουλί “εφάνη καθεζόμενη επί της Θεμιστικλέους τριήρους “, όπως έλεγε στην πραγματεία του “Περί βωμών και θυσιών” ο Αμμώνιος, ο οποίος μνημόνευε και από αλλού γνωστή παρουσία εκεί και της θεάς Αθηνάς με την μορφή γλαύκας (σελ.117).
Σε πάρα πολλές περιπτώσεις η Αφροδίτη “εκτόπιζε” από το υδάτινό του βασίλειο ακόμη και τον πανίσχυρο θεό των θαλασσών, τον τρομερό κοσμοσείστη Ποσειδώνα. Ως προστάτιδα των ναυτικών και ανθρώπων, που ταξίδευαν στην θάλασσα, η θεά είχε αρκετά επίθετα : Ποντία, Πελαγία, Εύπλοια, Λιμενία. Ο Αθήναιος (15.676) διέσωσε την ιστορία ενός ναυκρατίτη εμπόρου , ο οποίος : ” … είχε αγοράσει στην Πάφο της Κύπρου “αγαλμάτιον Αφροδίτης σπιθαμιαίνιον” και το έφερε στην Ναύκρατι μέσα στο πλοίο . Όταν παρέπλευσαν τις αιγυπτιακές ακτές , “χειμών ενέπεσε” και όλοι κατέφυγαν στο αγαλματίδιο, που τους φαινόταν “αρχαίον την τέχνη” και θαυματουργό και ικέτευσαν την θεά να τους σώσει. Η κακοκαιρία σταμάτησε απότομα και ο έμπορος, όταν έφτασαν στην Ναύκρατι , έκανε ευχαριστήρια θυσία στο τοπικό Ιερό και ανέθεσε σ’αυτή άγαλμα.”
Οι πρόγονοί μας στην Σπάρτη λάτρευαν την θεά και ως πολεμίστρια, που την απεικόνιζε με πανοπλία σαν τον θεό του πολέμου Άρη , όπως βεβαιώνεται από το επίθετο Αρεία , που ήταν ένα ακόμη λατρευτικό επίθετο της θεάς. Δεν ήταν καθόλου παράξενο να τιμάται μ’ αυτήν την ιδιότητα στην Σπάρτη.
Υπήρχαν όμως και άλλες, παρόμοιες πολεμικές εικόνες της θεάς, όπως στο Ιερό της στα Κύθηρα, όπου λατρευόταν με το επίθετο Αφροδίτη Ουρανία, η οποία παρουσιάστηκε επίσης ένοπλη.
Αυτή και αν είναι ασυνήθιστη μορφή της θεάς του Έρωτα και της Ομορφιάς! Και όμως ! Η πολεμική εικόνα της Αφροδίτης πιστεύεται ότι ανήκει στους πρώτους οπαδούς της και λατρείες της στην Κύπρο και στα Κύθηρα .
Στην Κύπρο, η Αφροδίτη αναφερόταν επίσης με το επίθετο «Αφροδίτη Έγχειος» (Αφροδίτη με δόρυ), και έχει ειπωθεί ότι η λατρεία της μεταφέρθηκε στην Σπάρτη από την Κύπρο ! Με αυτό το όνομα ήταν επίσης γνωστή στην Αθήνα και στην Κόρινθο .
Να μην ξεχνάμε επίσης και τον Όμηρο , που την περιγράφει ως τρυφερή θεά μεν , που παίρνει ωστόσο μέρος στην μάχη με την πλευρά των Τρώων.
Το επίθετο παράγεται από την λέξη έγχος, που σημαίνει λόγχη και, γενικότερα, όπλο. Συνεπώς το επίθετο Ἒγχειος σημαίνει Ἒνοπλος.
Ένα ακόμη άγαλμα οπλισμένης θεάς , που τραβά με το δεξί της χέρι ένα σπαθί από τη θήκη του, βρέθηκε στην Πάφο .
Άγαλμα , που απεικονίζει την Θεά με ασπίδα και κράνος του 4ου αιώνα της αρχαιότητας, βρέθηκε στην Σαλαμίνα της Κύπρου… Δυστυχώς όμως , τώρα βρίσκεται στο βρετανικό μουσείο….
Άγαλμα οπλισμένης Αφροδίτης από Παριανό μάρμαρο, βρέθηκε στην Επίδαυρο.
Στο στήθος της θεάς είναι ζωσμένη η θήκη του σπαθιού, το οποίο κρατούσε με το ελαφρά υψωμένο δεξί της χέρι.
Αντίγραφο ενός πρωτοτύπου αγάλματος της Αφροδίτης, κατασκευασμένο γύρω στο 400αι. της αρχαιότητας από κάποιον γλύπτη της σχολής του Πολυκλείτου, πιθανόν από τον Πολύκλειτο τον νεότερο.
Αξίζει να αναφερθεί ένα παράδειγμα από τις παραδόσεις των Ρωμαίων σχετικά με την δική τους θεά της ομορφιάς. Venus Calva ή «Αφροδίτη η φαλακρή», είναι η θρυλική μορφή της Αφροδίτης που πιστοποιείται μόνο από μετακλασικά ρωμαϊκά γραπτά, τα οποία προσφέρουν πολλές παραδόσεις για να εξηγήσουν αυτήν την εμφάνιση και το επίθετο. Ένας από αυτούς σημειώνει την ενάρετη προσφορά των Ρωμαίων ματρώνων να φτιάξουν χορδές για τα τόξα από τα μαλλιά τους κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Ρώμης. Σε μια άλλη περίπτωση, η Marcia, η σύζυγος του βασιλιά Ancus, και άλλες Ρωμαίες έχασαν τα μαλλιά τους κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας. Με την ελπίδα της αποκατάστασης των μαλλιών, οι υγιείς γυναίκες θυσίασαν τα δικά τους μαλλιά στην Αφροδίτη.
Η λατρεία των Ελλήνων θεών και της Αφροδίτης ,στην προκειμένη περίπτωση, ήταν πολύ διαδεδομένη στην Ρώμη, με την τελευταία να έχει άμεση σχέση με την Τροία και τον Αινεία, οι απόγονοί του οποίου ενώ έφυγαν από την Τροία, έγιναν εθνάρχες και ιδρυτές των πόλεων. Για όσους δεν γνωρίζουν, η μυθολογία μας λέει πως η Αφροδίτη ήταν μητέρα του Αινεία. Υπάρχουν πάρα πολλές παρόμοιες παραδόσεις των Ρωμαίων, αλλά εάν ασχοληθώ μ’ αυτές η ανάρτηση θα γίνει πραγματικά ατελείωτη. Οι αρχαίοι Ρωμαίοι δημιούργησαν έναν τεράστιο αριθμό αντιγράφων των ελληνικών γλυπτών της Αφροδίτης και άλλων θεών μας. Όμως τα γλυπτά της Αφροδίτης έχουν διασωθεί περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη θεότητα.
Με μεγάλη ευλάβεια και μελαγχολία , με τα ιερά της στα νεκροταφεία τιμούσαν παντού στον Ελλαδικό χώρο την Αφροδίτη των νεκρών. Και όχι μόνο εξαιτίας της σχέσης της με τον Άδωνη .
Από τις πρωιμότερες λατρείες της Αφροδίτης των νεκρών ή του Κάτω Κόσμου θεωρήθηκε η Κυπριακή στο άλσος , που είχαν αφιερώσει οι Αμαθούσιοι στην Αριάδνη – Αφροδίτη , όπου υπήρχε και τάφος της Αριάδνης.
“Σκοτία“, ένα ακόμη λατρευτικό επίθετο της θεάς (L.R.Farnell “Essays in aedean archeology president to Arthour Evans 1927, sel.18). O Farnell δήλωσε πως σε μερικούς τόπους αναγνωριζόταν λατρευτική σχέση μεταξύ Αφροδίτης και Περσεφόνης. Υπάρχει μία περιγραφή , ( Cults of the gr.states 2,665) παραδιδόμενη από φιλολογική πηγή , σύμφωνα με οποία στην Θήβα ο Ηρακλής είχε ιδρύσει τέμενος για την Κυθήρεια Περσεφόνη : “…Ηρακλής τεμένισσε Κυθήρα Φερσεφάασα” .
Στην Θεσσαλική Δημητριάδα , έξω από τις πύλες των τειχών, σε έκταση μισό περίπου χιλιομέτρου , βρέθηκε μαρμάρινο κεφάλι μεγέθους λίγο μεγαλύτερο του φυσικού , από άγαλμα της Αφροδίτης , καθώς και πλήθος πήλινων ειδωλίων της θεάς , αλλά και μικροί βωμοί για κάψιμο θυμιαμάτων. Η θέα έφερε σε ενεπίγραφους βωμούς και στήλες το προσωνύμιο Πασικράτα. Ο Ν. Παπαχατζής σε ένα άρθρο του που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Thessalika του 1958, μίλησε για το ιερό το οποίο καθιέρωσε την Πασικράτα ως ταφική θεότητα. Ταύτισε την Πασικράτα με την Αφροδίτη των Νεκρών γιατί θεωρούσε τη θέση του ιερού, κοντά σε τάφους, ως ενδεικτική της φύσης της σεβαστής θεότητας. Η ερμηνεία του έγινε εν μέρει αποδεκτή και οδήγησε στον χαρακτηρισμό πολυάριθμων περιαστικών ιερών στην περιοχή και αλλού ως ταφικά μνημεία της Αφροδίτης – Περσεφόνης….Βρέθηκε και μία βάση , που αναφέρει μια ιέρεια της Πασικράτας.
Πασι- κράτα. Πανίσχυρη θεά της γονιμότητας , της έλξης , της ζωής και του θανάτου . Αυτή που κρατά τα πάντα στον Πάνω και τον Κάτω Κόσμο… Οι Έλληνες σε πολλές περιοχές της Ελλάδας τιμούσαν την Χθόνια Αφροδίτη –Περσεφόνη ,την Πασικράτα , ως από τη φύση της καλόβουλη θεά για να εμπιστευθούν τους νεκρούς τους.
Πέραν του Ιλισού, προς Υμηττό , υπήρχε άλλο ιερό της Αφροδίτης και μία πηγή, που αναφέρεται στην Σούδα : “Η Πήρα χωρίον προς Υμηττο εν ω ιερον Αφροδίτης και κρήνη , εξ ης αι πιούσαι ευτοκουσι και αι άγονοι γόνιμοι γίγνονταν” !!!
…ΟΙ ΆΓΟΝΟΙ ΓΟΝΙΜΟΙ ΓΙΓΝΟΝΤΑΝ !!!
O Όμηρος στην Ιλιάδα (Ψ185) αναφέρει την θεά Αφροδίτη να προφυλάσσει το πτώμα του Έκτορα από την φθορά , αλλά και σαρκοφάγα ζώα και να το αλείφει με θεϊκό λάδι.
Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης μας διασώζει μια ιστορία που σχετίζεται με την Αφροδίτη των Νεκρών και τον …βασιλιά Μίνωα. Οι Κρήτες, λέει, που είχαν εκστρατεύσει κατά της Σικελικής Καμικού , όπου ο βασιλιάς τους πέθανε με δόλο του τοπικού βασιλιά Κωκάλου, τον έθαψαν εκεί μεγαλοπρεπώς και του έκαναν τάφο, αποτελούμενο από δύο μέρη : το ένα, κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, όπου τοποθέτησαν τα οστά του Μίνωα και ένα άλλο , όπου έχτισαν ναό της Αφροδίτης.
Ο δε Παυσανίας (2.2.4) , κατευθυνόμενος από το λιμάνι των Κεχρεών προς την Κόρινθο , έξω από Κεχρεατική Πύλη , συνάντησε μεγάλο νεκροταφείο , όπου μεταξύ άλλων ήταν και ο τάφος του Διογένη. Όπως σε όλα τα νεκροταφεία , υπήρχε εκεί άλσος με κυπαρίσσια , ονομαζόμενο Κράνειο. Μέσα στο άλσος και κοντά στον τάφο της Λαϊδας είδε ναό της Αφροδίτης , η οποία ως συνδεόμενη με τον Κάτω Κόσμο , είχε το προσωνύμιο “Μελαινίς“.
Ιερό της Αφροδίτης Μελαινίδος βρήκε ο Παυσανίας (8.6.5) και στην Μαντίνεια σε μία απόσταση από την πόλη και κοντά στην πηγή.
Και στις Θεσπιές επίσης ο θεά είχε τέμενος με το επίθετο Μελαινίς.
Πολύ συνηθισμένο ήταν η χθόνια Αφροδίτη να τιμάται μαζί με τον χθόνιο Ερμή . Στην Κύπρο από τα πανάρχαια χρόνια υπήρχε ιερό των δύο θεών μαζί. Παλιά ξόανα Αφροδίτης και Ερμή μαζί είδε και ο Παυσανίας στο Άργος, όπου μας λέει ο Παυσανίας , πως οι Αργίοι τιμούσαν την Τυμβωρύχο Αφροδίτη.
Αγάλματα των δύο θεών μαζί , έργα του Δαμαφώντα , υπήρχαν και στην Σαμοθράκη ,στον ναό των Μεγάλων Θεών. (Παυσανίας 8.31.6)
Πολλές αναφορές για την Αφροδίτη των Νεκρών από τον Πλούταρχο, ο οποίος την ονομάζει Επιτυμβία ή Επιτυμβιδία Αφροδίτη. Ο σοφός Αρχιερέας του Απόλλωνα αναφέρει πως στους Δελφούς υπήρχε το άγαλμα της θεάς, κοντά στο οποίο έκαναν χοές για τους νεκρούς. Στην Αφροδίτη απέδιδαν τις ιδιότητες της βασίλισσας Περσεφόνης, που είχε την εποπτεία των ιεροπραξιών και τελετουργιών για τους νεκρούς , ως “επισκόπου των περί τους θνήσκοντας οσίων“.
“ΑΡΧΑΙΑ ΣΥΝΗΘΕΙΑ ” ονομάζει ο Πλούταρχος την “συγκαθίδρυση” Ερμή και Αφροδίτης στο έργο του Γαμικά Παραγγέλματα , : “Αφροδίτην τυμβωρύχων θρησκεύουσιν Αργίοι…“
Προσέξτε, σας παρακαλώ πολύ την λέξη θρησκεύουσιν ! Η Ελληνική Γραμματεία βρίθει από παρόμοιες λέξεις …. Είχα αναφέρει κάποτε πως ετοιμάζω σχετική εργασία με το θέμα Ελληνική Θρησκεία ‘ έναν όρο που αναφέρουν όλοι ανεξαιρέτως οι κορυφαίοι ξένοι και Έλληνες αναλυτές και ερευνητές , ή απλώς τον όρο “λατρεία” …περιποίηση αγαλμάτων, δηλαδή , που στην τεράστια πλειοψηφία τους δέχονται οι σημερινοί οπαδοί της Πατρώας Θρησκείας.
Είναι γνωστό ένα ανάγλυφο , που βρέθηκε στην Σπάρτη, με την Περσεφόνη ως ευμενή θεότητα να ταυτίζεται με την Αφροδίτη, όπου η θεά απεικονίζεται με ένα υπέροχο μειδίαμα στα θεϊκά της χείλη!
Ζούμε σε μία Ελλάδα χωρίς ναούς των θεών μας…
Διανύουμε άχαρες εποχές , χωρίς τις αξίες και τις αρετές των προγόνων μας…
Χωρίς το πνεύμα , που τους χαρακτήριζε και την ομορφιά των αγαλμάτων , στην θέα των οποίων οι Έλληνες αντίκριζαν τον ομορφότερο και τον καλύτερο εαυτό τους , η ζωή μας είναι γεμάτη ασχήμια . Θλίψη , ταπείνωση, θάνατο και υποταγή εκπέμπουν τα σημερινά “ιδανικά” σε σκοτεινές συναγωγές, που γέμισαν κάθε γωνία της ταλαίπωρης Γαίας μας ! Τίποτα απολύτως δεν θυμίζει την Ελλάδα των παλαιών…Εκτός, βέβαια από τα παλιά οικοδομήματα , τα μεγαλόπρεπα ερείπια των οποίων σώζονται ακόμη όρθια σε έναν κόσμο, που ολοένα καταστρέφεται μαζί με’μας.
Οι πραγματικές αξίες, με τις οποίες οι πρόγονοί μας πορεύονταν στην διάρκεια χιλιετιών , καταπατήθηκαν βάναυσα από τσοπάνους της ερήμου, που ήρθαν να αντικαταστήσουν τους φιλοσόφους μας.
Αυτό, για κάποιο λόγο δεν ξενίζει και ούτε προβληματίζει τους απογόνους εκείνων των ανδρών, που έχτιζαν τους Παρθενώνες , τις φιλοσοφικές σχολές , τα γυμναστήρια και τα θέατρα. Οι ήρωες του έθνους μας θεωρούνται πλάσματα τις φαντασίας και των μύθων , που παρομοιάζονται με παραμύθια, παρόλο που αναφέρονται σχεδόν απ’όλους τους φιλοσόφους και ιστορικούς από την στιγμή, που την θέση τους πήραν κάτι περίεργα ξενόφερτα όντα , αναφερόμενα στην “θεόπνευστη” βίβλο , η οποία δεν έχει καμία απολύτως ιστορική και πνευματική αξία.
Οι θεοί μας , που υπήρχαν «δοτήρες εάων» (= οι δότες αγαθών, οι χορηγοί των ευεργεσιών): «… έσταν δ᾿ εν προθύροισι θεοί, δωτήρες ἑάων…» (Οδύσσεια θ 325) , διασύρθηκαν και χλευάστηκαν .
Ένα παράδειγμα, το οποίο δεν το λες ¨λαμπρό”, είναι και η σεβάσμια θεά των Ελλήνων. Αυτή, που ίσως τιμήθηκε περισσότερο από όλες τις άλλες θεές , κατάντησε “πόρνη” για τους αχάριστους απογόνους.
Ίσως σας φανεί περίεργη η φράση, που θα ολοκληρώσει το τόσο μεγάλό άρθρο, αλλά , φίλοι μου, …τα λόγια είναι περιττά…
Είναι η απίθανη ομορφιά , μπροστά στην οποία υποκλίνονται μικροί και μεγάλοι , αρχαίοι λάτρεις και σημερινοί υβριστές της θεάς ;
Είναι η προσωποποίηση της θεότητας με τη πανίσχυρη γονιμοποιό δύναμη, έμφυτη σε όλα τα ζωντανά πλάσματα ;
Τι είναι τελικά το όπλο της θεάς; Της βασίλισσας του έρωτα , της ομορφιάς και της αρμονίας , που θα μας εξουσιάζει για πάντα ;
ΜΑΙΑ ΤΣΕΠΟΥΛΙΔΟΥ
Πρόσφατα σχόλια