ΔΗΛΟΣ … To Ιερό Νησί του Φωτός, της Μουσικής και του Χορού

«Αυτή που οι θνητοί ονομάζουν Δήλο, αλλά οι μακάριοι ολύμπιοι θεοί , που βλέπουν τον κόσμο από ψηλά, τη λένε ΤΗΣ ΜΑΥΡΗΣ ΓΗΣ ΤΟ ΦΩΤΟΒΟΛΟ ΑΣΤΕΡΙ» Πίνδαρος.

Ένα Πανελλήνιο Ιερό με απέραντη φήμη, μοναδικό στον κόσμο χάρη στην φυσική δομή του νησιού, που ολόκληρο αποτελεί αρχαιολογικό χώρο , λουσμένο με χρυσό λαμπρό φως του ήλιου και με απαλό ασημένιο στραφτάλισμα της σελήνης και των αστεριών .

Ιστορίες και γεγονότα του μακρινού παρελθόντος, συγκεντρωμένα στην μυθολογία , ευφραίνουν και ζεσταίνουν τις καρδιές εκείνων , που ευλάβεια και με πόνο ψυχής διαβάζοντας τα έργα της αρχαίας γραμματείας , ανακαλύπτουν ξανά και ξανά το μεγαλείο και την λάμψη του τόπου μας ,τόσο άγρια και βάναυσα κατεστραμμένου .

Πρόσωπα , είτε θεών , είτε ανθρώπων , οικεία και ιερά ! Και ας επιμένουν σήμερα ακόμη και αυτοί, που δηλώνουν αρχαιολάτρες να μιλάνε απαξιοτικά για τους θεούς του έθνους . Προφανώς, δεν αντιλαμβάνονται την σπουδαιότητα της αρχαίας θεολογίας και της θρησκείας , πάνω στην οποία βασιζόταν ολόκληρος ο κόσμος των Ελλήνων , όπου οι άρχοντες της εκάστοτε πόλης-κράτους φρόντιζαν με απαράβατους νόμους να τηρούνται αυστηρά οι θρησκευτικές λειτουργίες .

Δεν υφίσταται το αρχαίο οικοδόμημα δίχως την εθνική θρησκεία. Οι πρόγονοί μας ήθελαν τους ήρωες, που ξεχώριζαν για την δύναμή και το κάλλος τους ή ακόμη κι αυτών με μεγάλα παραπτώματα, να είναι γιοι και κόρες των πατρώων θεών. Και η Μυθολογία μας φρόντισε να κάνει τα ονομάτά τους αθάνατα στο πέρασμα των χιλιετιών.

Έτσι, μαθαίνουμε για την Δήλο, όπου γεννήθηκαν δύο θεοί, παιδιά του Δία και της Λητούς:

“….ανάμεσα στις νήσους ιερή

και σ᾽ ονομάζουνε του Απόλλωνα τροφό.

Πάνω σου μήτε η Ενυώ , μήτε ο Άδης, μήτε τ᾽ άλογα του Άρη περπατούν.

Αλλά σ᾽ εσένα δεκατιές ετήσιες από τους πρωτωρίμαστους ΚΑΡΠΟΥΣ ΘΑ ΣΤΕΛΝΟΝΤΑΙ ,

ΚΙ ΟΛΕΣ ΟΙ ΠΌΛΕΙΣ ΘΑ ΣΟΥ ΣΤΥΝΟΥΝΕ ΧΟΡΟΥΣ ,

κι εκείνες που ᾽ναι στην ανατολή κι αυτές που ᾽ναι στη δύση, κι όσες ανάμεσά τους

έχουν στηθεί, και οι λαοί όπου στη βόρεια θάλασσα

έχουν τις κατοικίες τους, πανάρχαια γένη.” , υμνεί την Ιερά Νήσο ο Καλλίμαχος .

Ένα κομμάτι της Μάνας Γαίας , περιπλανώμενο στα πέλαγα , με την εντολή του πανίσχυρου αδερφού του Κεραύνιου Δία, στερεώνει αυτό το «ακλόνητο θαύμα της γης» με αδαμάντινους κίονες μέσα στην καρδιά του Αιγαίου ο Κοσμοσείστης Ποσειδώνας , γίνεται μια φιλόξενη αγκαλιά για την Λητώ , την κόρη του Κοίου και της Φοίβης , για να φέρει στον κόσμο τα δίδυμα τέκνα της , τον χρυσοβόλο Απόλλωνα και την αργυρότοξη Άρτεμη. Πρόκειται, λοιπόν, για ένα «θεόκτιστο» νησί, όπως μας βεβαιώνει ο Πίνδαρος (Ολυμπιόνικος VI 59) , με το οποίο είναι άμεσα και στενά συνδεδεμένα και ονόματα άλλων θεών, όπως ο Διόνυσος και η Αφροδίτη …Και η Ήρα ! Ναι, εκείνη η βασίλισσα του Ολύμπου, που “ταλαιπώρησε” τόσο πολύ την ετοιμόγεννη Λητώ. Η παρουσία της στην Δήλο αποδεικνύεται με το έβρημα ενός μικρού τετράγωνου ναού για την Ήρα , που ταυτοποιείται από τις πολυάριθμες σωζόμενες αναθηματικές επιγραφές σε πολλά αναθήματα.

Άλλωστε, δύο ακόμα ήσσονες λατρείες, αυτές του Διός και της Αθηνάς, οι
οποίοι αν και δεν είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην Δήλο, είχαν ιδρυθεί επάνω στο όρος
Κύνθος έως τα τέλη του 7ου αι. π.Χ., συντροφεύοντας την λατρεία της Ήρας. Ήταν πανίσχυρες Θεότητες του Ελληνικού Πανθέου, που λατρεύονταν σε όλη την Ελλάδα.

Πόσο σπουδαία είναι αυτή η γέννα με τον ερχομό των δύο θεών, που η «Α-Δηλος» λωρίδα γης γίνεται Δήλος ,φανερή και ηλιόλουστη νήσος του Αιγαίου με τα νησιά των Κυκλάδων , τα «ιερότατα από τα νησιά που βρίσκονται στην θάλασσα , που έκλειναν ωσάν κυκλικός χορός» γύρω της, κατά τα λόγια του Καλλιμάχου. Η “νησάων ἁγιωτάτη Δήλος” των προγόνων.

Ο απόηχος των μακρινών και φοβερών γεωδυναμικών συμβάντων επηρέασε την σκέψη του σκεπτόμενου Έλληνα. Μεταξύ τούτων περιλαμβάνεται και ο λόγιος-ποιητής Καλλίμαχος , άνθρωπος θεοσεβής, ο οποίος ανάλωσε τη ζωή του εντός της μοναδικής στον κόσμο βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας , γράψας ο ίδιος πάνω από οκτακόσια συγγράμματα . Υπήρξε ένας ανυπέρβλητος διανοητής. Στους ύμνους του διασώζονται πολλές αρχαίες παραδόσεις , καθώς και πολύτιμες πληροφορίες της προϊστορικής ζωής των Ελλήνων. Γεγονότα, άλλα ιστορούμενα ευθέως, αλλα πάλι αλληγορούμενα. Στον Ύμνο εις Δήλον , δίδεται μα δραματικό τρόπο η γεωλογική αναστάτωση , οι σεισμοί εκείνης της εποχής , που συνδυάζονται με τον σχηματισμό των Τεμπών. Γράφει χαρακτηριστικά , ( στιχ. 137-140) πως “χόρευαν” τα βουνά της Θεσσαλίας , Φθιώτιδος και Πίνδου :

<<Έτρεμαν τα βουνά της Όσσας και η πεδιάδα της Κρανώνος και αι θυελλώδες κορυφές της Πίνδου . Απ’τον φόβον χόρευε όλη η Θεσσαλία>>….

Και για τον χορό των νησιών , Ύμνος IV, εις Δήλον : <<Κυκλάδες, αἳ νήσων ἱερώταται εἰν ἁλὶ κεῖνται …: Κυκλάδας
ὀψομένη περιηγέας :…σὲ μὲν περί τ᾽ ἀμφί τε νῆσοι κύκλον ἐποιήσαντο καὶ ὡς χορὸν ἀμφεβάλοντο
.>>

Τότε , που δεν είχε γίνει ακόμη η οριστική διαμόρφωση του Αιγαίου , η νήσος Σάμος δεν υπήρχε ακόμη στιχ.49 : << ούπω γαρ ¨εην Σάμος >> = διότι η Σάμος δεν υπήρξε ακόμη.)

Η νήσος του Αιγαίου, Δήλος (παλαιότερον Αστερία) έπλεε “υπό τα κύματα , άδηλος (μη ορατή) και ανυψωθείσα κατέστη Δήλος (φανερή, ορατή) , προστατευομένη έκτοτε υπό του υιού του Διός, Απόλλωνος, ο οποίος κάθεται στα δεξιά του πατρός (Δία)….(στιχ.29 “επεί Διϊ δεξιός ήσται”.

“….ΚΙ ΟΛΕΣ ΟΙ ΠΌΛΕΙΣ ΘΑ ΣΟΥ ΣΤΥΝΟΥΝΕ ΧΟΡΟΥΣ !!! “…επαναλαμβάνω την φράση από τον ύμνο.

Όσο απίθανο κι να ακούγεται, αυτό συνέβαινε κυριολεκτικά στην αρχαιότητα.

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (3.103.1-3.104.5):

<<…Και στα παλαιότερα χρόνια γινόταν μεγάλο πανηγύρι, όπου μαζεύονταν Ίωνες και κάτοικοι των γύρω νησιών. Πήγαιναν με τα γυναικόπαιδά τους, όπως πάνε τώρα οι Ίωνες στα Εφέσια, και γίνονταν αγώνες γυμνικοί και μουσικοί ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΕΣΤΕΛΝΑΝ ΧΟΡΩΔΙΕΣ [3.104.4] Ότι έτσι γινόταν τότε, το μαρτυρεί φανερά ο Όμηρος στους ακόλουθους στίχους του ύμνου στον Απόλλωνα:
Κάποτε, πάλι, Φοίβε, ευχαριστιέται η καρδιά σου
σαν μαζεύονται στην Δήλο οι μακροχίτωνες Ίωνες
με τις γυναίκες, τα παιδιά τους, στην ιερή οδό
κι εκεί με το πάλεμα, τους χορούς, τα τραγούδια
σε υμνούν και σε τέρπουν αρχίζοντας αγώνες.

[3.104.5] Ότι γίνονταν και μουσικοί αγώνες και πήγαιναν πολλοί να συναγωνιστούν, το λέει πάλι ο Όμηρος στον ίδιο ύμνο όπου, αφού υμνήσει τον δηλιακό γυναικείο χορό, τελειώνει τον έπαινό του με τους ακόλουθους στίχους, στους οποίους αναφέρει και τον εαυτό του:

Εμπρός! Ας μας είν᾽ ευνοϊκοί ο Απόλλων και η Άρτεμις.
Γεια και χαρά σας, όλες! Να με θυμάστε αργότερα
όταν ποτέ, βασανισμένος άνθρωπος τούτης της γης,
έρθει εδώ και σας ρωτήσει:
Κόρες! Ποιός απ᾽ όλους τους τραγουδιστές
απ᾽ όσους έρχονται στα μέρη αυτά
σας φαίνεται ο πιο γλυκός και μεγαλύτερη
σας χάρισε χαρά
Αποκριθείτε σεις με μια φωνή:
Ο τυφλός που κατοικεί στην Χιό, το πετρονήσι
!”…>>

Οι Έλληνες, ως λαός με ιδιαίτερη πνευματική ευαισθησία , ήταν πεπεισμένοι πως ο χορός, όπως και η μελωδία και η μουσική, ήταν δώρο των θεών στους ανθρώπους. Εκτελούσαν με ιδιαίτερη ευλάβεια τους χορούς και θεωρούσαν, πως ήταν και ένας από τους τρόπους επικοινωνίας με τα θεϊκά όντα. Κάτι που προκύπτει από πάμπολλες παραπομπές από τα αρχαία κείμενα.

Κίνηση…Μουσική…Ύμνος …Χορός...Μαγικές λέξεις, που λίγοι από μας αναρωτιούνται από που προέκυψαν…Πως συνδέονται με την Ελληνική μας παράδοση ;

Ποιος ήταν αυτός, που πρώτος σιγοτραγούδησε κάποιο σκοπό ;
Να ήταν η Ευτέρπη κάπου στον Ελικώνα , ή στον Παρνασσό;

Αυτός, που πρώτος έβγαλε τον ήχο από το πρώτο μουσικό όργανο; Να ήταν ο Απόλλωνας , ή μήπως ο Ερμής; Ο Ορφέας , ίσως , αυτός που δικαίως θεωρήθηκε γιος της μούσας της Μουσικής ;…

Η Καλλιόπη διδάσκει μουσική στον νερό Ορφέα. Auguste Hirsch 1865

Οι Έλληνες, θαυμάζοντας τις εκπληκτικές ικανότητες του Ορφέα, ήθελαν την Καλλιόπη μητέρα του . Πολλοί ήταν και εκείνοι που θεωρούσαν και τον Όμηρο ως γιο της. Τόση επίδραση είχαν στον θαυμαστό κόσμο της θεολογίας , της ποίησης και της μυθολογίας οι πράξεις και τα έργα τους, που πίστευαν πως μόνο κάποια Μούσα θα μπορούσε να τους προικίσει με τόσες ικανότητες.

Ποιος να ήταν αυτός, που χόρεψε τον πρώτο χορό; Η Αθηνά , που είχε γεννηθεί από το κεφάλι του τρομερού άρχοντα του Ολύμπου; Τότε, που ακούστηκε ένας πολεμικός αλαλαγμός , μια πολεμική ιαχή ,  με την οποία θα εμψυχώνονται και θα παροτρύνονται στο εξής οι Έλληνες πολεμιστές στη μάχη. Και χόρεψε τον θεϊκό χορό της , παρασύροντας μαζί της θεούς και ανθρώπους … Και σείστηκε τότε σύσσωμη η Γαία και αναστέναξε κάτω από δυνατά πόδια της θεάς ! Και πάλλεται ακόμη και σήμερα το βαρύ δόρυ στο αθάνατό της χέρι !

Είναι Ηδονή να Κερδίζεις Μάχες σ’ έναν Πόλεμο , που πολλοί τον θεωρούν Χαμένο ! Τις κερδίζεις, όμως πολεμώντας! Με όποιο τρόπο μπορεί κανείς! Πολεμάς, πάντως, έχοντας δίπλα κάποιον που είναι ο Συμπολεμιστής σου ! Δεν περιμένεις να σε σώσει κάποιος. Είπαμε, συν Αθηνά…

Δεν ορμάμε στις αιματηρές μάχες σαν τον Αχιλλέα με τον κίνδυνο να χάσουμε τη ζωή μας. Όμως εμπνεόμαστε από τις ιστορίες των προγόνων, διατυπωμένες στην μυθολογία μας. Πρέπει όμως να τις γνωρίζουμε ! Και αυτό δεν γίνεται χωρίς το διάβασμα…ας μην μιλήσω για την μελέτη! Η Γνώση είναι Δύναμη, διότι σε οπλίζει με κοφτερό μυαλό! Κάτι που είναι απαραίτητο τον καιρό, που διανύουμε τώρα.

Ο Αχιλλέας με τους θρυλικούς Μυρμιδόνες του ,ήταν ατρόμητος και δεν υπολόγιζε ποτέ την δύναμη και τον αριθμό των εχθρών! Είναι ο Άριστος των Αχαιών , ο πολεμιστής που όμοιό του δεν γνώρισε ολόκληρη η ανθρωπότητα! Αν και βρήκε ο ίδιος τον θάνατο από το χέρι του ύπουλου Πάρη ,είτε με τον τρόπο, που περιγράφει ο Όμηρος, είτε με άλλον τρόπο, που αναφέρουν οι συγγραφείς του πολέμου, που δεν “κατέβαζαν” τους θεούς στα πεδία των μαχών, είναι ζωντανός όσο ποτέ, μεταφερμένος από τον Δία στα Νησιά των Μακάρων . Πριν όμως , χόρεψε τον χορό του θρήνου, προσφέροντας τα μαλλιά του ως θυσία στη σωρό του Πατρόκλου . Ως συντετριμμένος “Ζεϊμπέκης”, μέσα στην παραζάλη του πόνου για τον χαμό του επιστήθιου φίλου, χορεύει με τα χέρια προτεταμένα , αποκλείοντας την είσοδο αλλού πολεμιστή στον χώρο της νεκρικής πυράς. Η θλίψη του είναι τόσο μεγάλη, που δεν χωράει καμία παρηγοριά. Σαν ένας αετός με τις φτερούγες απλωμένες, αιωρείται πάνω από το άψυχο σώμα , εκτελώντας ξανά και ξανά μία κυκλική κίνηση… Λες και δεν τον χωράει ο αιθέρας . Εξαντλημένος από τον χορό και τον πόνο, χτυπάει στο τέλος με το χέρι την Γη, καλώντας τον Άδη, να δεχτεί την ψυχή του Πατρόκλου στους ανθοστόλιστους κήπους της βασίλισσας Περσεφόνης.

Οσο για την τέλεσή του στα νεκροταφεία, «στην περίπτωση αυτή επιδιώκεται η επιφάνεια της θεότητας για την ασφαλή μετάβαση του νεκρού στον Αδη»….στην μινωικη κρητη…Η αρχαιολόγος Στέλλα Μανδαλάκη μίλησε στην Αρχαιολογική Εταιρεία στο πλαίσιο του Σεμιναρίου Μινωικής Αρχαιολογίας με θέμα «Η όρχηση στη μινωική κοινωνία». Ξεκίνησε από αυτόν τον κυκλικό χορό, που εξελίσσεται και, κατά τη μετανακτορική περίοδο εκτελείται και στα νεκροταφεία και συνέχισε αναφέροντας πως το σχήμα του ανοιχτού κύκλου και ο λατρευτικός χαρακτήρας της όρχησης «διαφοροποιούν τον γυναικείο κυκλικό χορό από τον αντίστοιχο ανδρικό, ο οποίος ήταν κλειστού τύπου με λαβή από τους ώμους και εκτελούνταν σε πλακόστρωτους χώρους ή στο εσωτερικό κυκλικών περιβόλων των νεκροταφείων, κατά τη διάρκεια νεκρικών τελετών».

Οι τρυφερές παρθένες , να’ταν ,που τελούσαν τον ιερό χορό προς τιμής της Άρτεμης; Μα και η ίδια η θεά εμφανίζεται να χορεύει στον ήχο της ολύμπιας μουσικής του αδερφού της συντροφιά με τις νύμφες. Αυτή η εικόνα της Άρτεμης , ακολουθούμενη από το πλήθος των Νυμφών να κυνηγά και να χορεύει στην φύση , ως μία θεά κελαδεινή (θορυβώδης) , να αγαπά τις φόρμιγγες , τους χορούς και τους δυνατούς αλαλαγμούς και τα σκιερά άλση ,που ήταν σημεία συνάντησης για θνητούς και αθανάτους. Αυτός υπήρξε και ο λόγος, που πολλά άλση ήταν αφιερωμένα σε εκείνη. Όπως ένα από τα μεγάλα και σπουδαία θρησκευτικά κέντρα των Ελλήνων , όπου με την εγκαθίδρυση του χριστιανισμού ,κατάντησε τόπος μοναχών και απαγορεύτηκε διά ροπάλου η είσοδος στις γυναίκες.

Ο χορός συνδεόταν ακόμη και με τις θεογονίες των Ελλήνων, με το θέμα , δηλαδή της δημιουργίας του Σύμπαντος. Η Ευρυνόμη είναι μία από τις παλαιότερες θεότητες ,και σύμφωνα με τον πελασγικό μύθο, θεά των πάντων που προέκυψε από το πρωταρχικό Xάος . Μια πανέμορφη Θεά , που έμελλε να φέρει ζωή στην Γαία , οι οποία αρχικά περιβαλλόταν ολόκληρη από τα ύδατα του Ωκεανού…

<<Πρώτη , λοιπόν , αναδύθηκε από το Χάος η Ευρυνόμη, η Θεά των Πάντων… Αλλά δεν βρήκε τίποτε στέρεο για να ακουμπήσει τα πόδια της, και έτσι διαχώρισε τη θάλασσα από τον ουρανό ΧΟΡΕΥΟΝΤΑΣ μόνη πάνω στα κύματα.>> Παυσανίας.

Ποιος μπορεί να φανταστεί την συγκλονιστική “εικόνα” της νεογέννητης Ευρυνόμης , γεμάτης δύναμη και επιθυμία να δει γύρω της ζωή και να βρει μια συντροφιά … Να αιωρείται διστακτικά για λίγο πάνω από τα ύδατα και μετά… ξαφνικά ,αποφασισμένη πια …και με ένα αινιγματικό χαμόγελο στα θεϊκά της χείλη … Να απλώνει τα χέρια της μπροστά στον άγνωστο ακόμα για εκείνη κόσμο… ΔΙΑΤΑΡΑΣΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΙΩΝΙΑ ΓΑΛΗΝΗ !

Ο Διόνυσος να’ταν με τις πιστές μαινάδες του, φοβερές πολεμίστριες που έφτασαν για χάρη του στα βάση της Ασίας, αφήνοντας εκεί ανεξίτηλα ίχνη ,διατυπωμένα στις θρυλικές ιστορίες για την υπεροχή των μυστικών ελληνικών όπλων και της στρατηγικής . Τότε, που ο θεός Πάνας ,που τον συνόδευε, παραμερίζοντας ακόμη και τον ίδιο τον Διόνυσο, έδωσε εντολή πριν ανέβει στον Ουρανό η Αυγή για να φωτίσει την Γαία , να ηχήσουν όλες οι σάλπιγγες και οι σύριγγες μαζί, βγάζοντας έναν τρομερό υπόκωφο ,εκκωφαντικό ήχο, σπέρνοντας τον πανικό και παραλύοντας τα αμέτρητα στρατεύματα των Ινδών.

Δεν είναι τυχαίο, που ο Ευριπίδης ονομάζει τον Διόνυσο “ΠΑΝΗΓΥΡΙΣΤΗ θεό που σέρνει τον χορό“.

Ο Όμηρος στην Οδύσσεια (θ 325) και ο Ησίοδος στη Θεογονία (45-47) αναφέρουν ότι : οι θεοί είναι οι «δοτήρες εάων» (= οι δότες αγαθών, οι χορηγοί των ευεργεσιών): «… έσταν δ᾿ εν προθύροισι θεοί, δωτήρες ἑάων…» (Οδύσσεια θ 325) και εξ αυτών ο Δίας είναι ο κορυφαίος, «ο πατήρ θεών και θνητών».

Την ώρα του κατέφθασε κι ο κήρυκας με τη μελωδική κιθάρα,
τη δίνει στον Δημόδοκο, κι αυτός πήγε και στάθηκε στη μέση.
Γύρω του στήθηκαν ωραία αγόρια, που μόλις άνθιζε το χνούδι τους,
δεινοί ωστόσο χορευτές, κι αμέσως άρχισαν, τα πόδια τους
χτυπώντας,
τον θείο χορό. Ο Οδυσσέας έκθαμβος κοιτούσε να λάμπει η μαρμαρυγή στα πόδια τους,
ΤΟΝ ΣΥΝΕΠΉΡΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΘΑΥΜΑ ! …

Από την Οδύσσεια του Ομήρου αντιλαμβανόμαστε την σπουδαιότητα του χορού από τις διαλεχτές εκείνες αράδες στίχων, που προηγούνται το απόσπασμα , το οποίο μόλις ανέφερα .

Ο πανίσχυρος βασιλιάς Αλκίνοος δίνει εντολή : «Κάποιος ας πάει να φέρει και τη γλυκόφωνη κιθάρα
στον Δημόδοκο, που κάπου θα βρίσκεται μες στο παλάτι
».
Έτσι τους μίλησε ο Αλκίνοος θεόμορφος, κι ο κήρυκας πετάχτηκε
να φέρει τη βαθουλή κιθάρα από το βασιλικό παλάτι.
ΣΤΟ ΜΕΤΑΞΥ ΣΗΚΩΘΗΚΑΝ ΕΠΙΣΗΜΟΙ ΟΙ ΕΝΝΕΑ ΚΡΙΤΕΣ ,
ΟΛΟΙ ΤΟΥΣ ΔΙΑΛΕΧΤΟΙ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ , ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΟΡΙΖΟΥΝ ΣΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΟΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΚΑΙ ΤΑ ΡΥΘΜΙΖΟΥΝ ΟΛΑ
, ίσωσαν τότε τον τόπο του χορού
κι άνοιξαν όμορφα τον κύκλο.
..”

Ο χορός , λοιπόν, εφόσον αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της καθημερινής και θρησκευτικής ζωής των Φαιάκων ( θ 294-296 [246-9]), βρίσκεται υπό τον
ΕΛΕΓΧΟ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΩΝ !!!

Για τον “Χαρίτων τον ποθητό χορό ” γράφει στην Οδύσσεια (σ.193) ο Όμηρος , ενώ ο Ησίοδος στην Θεογονία (7-8) λέει, ότι ομάδες χορευτών “στήνουν χορούς στο πιο ψηλό σημείο του Ελικώνα, ωραίους, θελκτικούς, ζωηρά κουνώντας τα πόδια τους“.

Από των παρθένων τ’αγνό στόμα χαρούμενα ξεχύνονταν τραγούδια με τους γλυκούς αχούς της λύρας , καθώς περίμεναν να λαλήσει το σουραύλι στο κατώφλι, να στηθεί τρικούβερτος χορός“. Ευριπίδης Ιφιγένεια εν Αυλίδι .

Ακόμη και Ερμής, που φαινομενικά δεν έχει καμία σχέση με την μουσική και τον χορό, αναφέρεται ως ο εφευρέτης της λύρας . Σε έναν τόπο, αφιερωμένο στην Άρτεμη, ο Ερμής ερωτεύτηκε την Πολύμηλη , “την πιο όμορφη από αυτές, που συμμετείχαν στο χορό της χρυσότοξης Αρτέμιδας“. Όμηρος Ιλιάδα (Π 180-185).

Στις Νύμφες, κόρες του Δία, δαίμονες της φύσης, που χόρευαν και έτρεφαν τους ανθρώπους και τα ζώα -“πολυθρέμμονες αυξίτροφοι τε“- (Ορφικοί ύμνοι 51,12-13), πρόσδιδαν και το προσωνύμιο Κούραι (Όμηρος Ιλιάδα Ζ14-19). Ήταν ακριβώς το αντίστοιχο θηλυκό των Κουρητών. Όπως οι Κουρήτες , πολεμιστές αλλά και ιερείς του Δία, συνόδευαν τον Κούρο-Δία , οι Κούραι-Κόραι-Νύμφες συνόδευαν την Περσεφόνη και την Άρτεμη.

Οι Νύμφες, ως Κουρο-τρόφοι , Τροφοί των νέων, λατρεύονταν στις τελετές, που είχαν μυητικό χαρακτήρα και επισφράγιζαν την είσοδο των νέων στην ώριμη ηλικία. Αυτό γινόταν με την εκτέλεση του Πυρρίχειου , ενός καθαυτού πολεμικού χορού με όπλα, κατά την εκτέλεση του οποίου ο έφηβος κρινόταν για την ικανότητά του στο χειρισμό των όπλων, αλλα έπρεπε επίσης να επιδείξει και την λατρευτική του πρόθεση.

Σύμφωνα με τις Μινωικές παραδόσεις οι άντρες ιερείς του Δία , οι Κουρήτες εκτελούσαν πολεμικό χορό γύρω από τον μικρό Δία : “Ρυθμίζουν σε μέτρου βήματα το χορό τον Κνώσσιο , κρούοντας τις ασπίδες τους” και ο ίδιος ο Δίας αποκαλείται Μέγιστος Κούρος , ο Κρόνειος!

Ο χορός ήταν αναπόσπαστο μέρος των ιεροπραξιών και είχε καθιερωθεί σε εκάστοτε μυστηριακές τελετές. Ο Λουκιανός (Περί ορχήσεων 167) γράφει σχετικά μ’αυτό:

Δεν υπάρχει ούτε μία τελετή χωρίς χορόΑφού ο Ορφέας και ο Μουσαίος, που ήταν τότε οι καλύτεροι χορευτές , τις ίδρυσαν ΚΑΙ ΜΕ ΝΌΜΟ όρισαν , ότι ο καλύτερος τρόπος να μυηθεί κανείς , είναι ο ρυθμός και ο χορός”.

Ο τελετουργικός χορός είχε θέση στο πλαίσιο των ιεροτελεστιών μαζί με τις θυσίες, τις πομπές, τους αγώνες και τους ύμνους. Ήταν ιερός. Ήταν προσευχή . Η ιεροτελεστία. Ήταν η Τελείωση!

Τετέλεσται ” , φώναζε ο μύστης, που είχε μυηθεί και τελέσει τον χορό, μέσω του οποίου του είχε αποκαλυφθεί ο θεός ή η θεά. Ο χώρος γύρω από τον βωμό εξαγνιζόταν με συμβολικά βήματα και κινήσεις , που εκτελούσε γύρω από αυτόν ο κύκλος των χορευτών. “Κοντά στον βωμό χορό θα στήσουμε γύρω – τριγύρω ” , λέει μία ηρωίδα του Ευριπίδη.

Ήταν ο χορός ένας τρόπος ο άνθρωπος να εξευμενίσει τα θεϊκά όντα ή εξύψωσή του σε θεϊκή ύπαρξη; Σίγουρα , ήταν και τα δύο!

Όλη η γη χορεύει έναν ατέρμονα χορό“, γράφει ο Ευριπίδης στους “Βάκχες” του. Ενώ ο Λουκιανός στο “Περί ορχήσεως” λέει, πως η κίνηση των αστεριών και η μεταξύ τους τάξη και αρμονία αποτελούν πηγές έμπνευσης του χορού.

Οι κινήσεις του Ήλιου , οι “φάσεις” της Σελήνης και κυκλικές «πορείες» των άστρων στο
ουράνιο στερέωμα, ήταν πηγή έμπνευσης και ενδιαφέροντος των ποιητών αλλά και και των φιλοσόφων. Οι μελέτες των Ελλήνων σοφών , αφοσιωμένων στην παρατήρηση του Ουρανού και των Άστρων, χάρισαν στην ανθρωπότητα τις βάσεις για πολλές επιστήμες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δοθούν στους πλανήτες τα ονόματα Ελλήνων Θεών, που καθιερώθηκαν παγκοσμίως με την χρήση της λατινικής γραφής και με τον τρόπο, που ονόμαζαν τους Δικούς μας θεούς οι Ρωμαίοι, οι οποίοι θαμπωμένοι από το κάλλος και το μεγαλείο της Ελληνικής Θρησκείας, απλά τους αντέγραψαν (τους θεούς) και τους πρόσθεσαν στους λιγοστούς και απλοϊκούς δικούς τους. Και ας ξοδεύουν ποτάμια μελάνης οι διάφοροι “φωστήρες”, προσπαθώντας να πείσουν τους ανίδεους , πως …ήταν εκείνοι οι “άλλοι” λαοί…οι “πριν των Ελλήνων” …

<<ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΤΩΝ ΑΣΣΥΡΙΩΝ …ΤΩΝ ΧΑΛΔΑΙΩΝ…ΤΩΝ ΑΙΓΥΠΤΙΩΝ… ΤΩΝ ΣΟΥΜΕΡΙΩΝ…ΤΩΝ ΒΑΒΥΛΩΝΙΩΝ…ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ ; απορεί μαζί με εμένα ο ΙΜΠΝ ΧΑΛΝΤΟΎΝ… ο Μεγαλύτερος Άραβας Ιστορικός . Και συνεχίζει, κατηγορηματικός: ΟΛΗ Η ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ ΕΧΕΙ ΚΛΗΡΟΝΟΜΗΣΕΙ ΤΗΝ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ ΜΟΝΟΝ !!!>>

Γιατί εμφανίζονται κατά καιρούς κάτι σκουλήκια και μας κουνάνε το δάχτυλο, λέγοντας , πως δήθεν …ΑΝΤΙΓΡΆΨΑΜΕ…ΥΙΟΘΕΤΉΣΑΜΕ…ΑΚΌΜΑ ΚΑΙ ΚΛΈΨΑΜΕ

Διαβάζουμε για παράδειγμα, σε μία από τις χιλιάδες ιστοσελίδες, πως : <<…Στην αρχαία Αίγυπτο, οι μελέτες των άστρων, τους επέτρεψαν να συνειδητοποιήσουν την περιοδικότητα των ουράνιων φαινομένων. Αυτό με τη σειρά του τους ώθησε να επινοήσουν
διαφορετικούς τρόπους μέτρησης του χρόνου, τους
επέτρεψε να αναπτύξουν διαφορετικά ημερολόγια
και τους έδωσε τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν τα
άστρα και τους αστερισμούς, προκειμένου να προσανατολίζονται και να διανύουν μεγάλες αποστάσεις στη στεριά και στη θάλασσα …, ΧΩΡΙΣ ΤΟΝ ΚΙΝΔΙΝΟ ΝΑ ΧΑΘΟΥΝ “…

ΧΑΘΗΚΑΝ ΤΕΛΙΚΑ ; Η ΜΗΠΩΣ, ΔΕΝ ΥΠΗΡΞΑΝ ΚΑΝ ;

Πως γίνεται να τους αποδίδουν τέτοιες …τιμές , από την στιγμή, που ο δικός μας Θαλής έπρεπε να πάει κάποτε στην χώρα τους και να τους “ανοίξει τα μάτια” υπολογίζοντας με τον τρόπο απλό και κατανοητό το ύψος των πυραμίδων τους ;

Ο Πλάτωνας στου “Νόμους”(653 d, 654 a) του γράφει , πως ο χορός προέρχεται από την φυσική επιθυμία των ανθρώπων να εκφράσουν τα αισθήματά τους με τις κινήσεις του σώματος. Αναλύοντας την άποψή του , γράφει στην συνέχεια :

Σε μας τους ανθρώπους, οι θεοί που μας έχουν δοθεί σαν συγχορευτές , είναι ο Απόλλωνας Μουσαγέτης, οι Μούσες και ο Διόνυσος. Είναι οι ίδιοι οι θεοί, που μας έχουν χαρίσει την ανάμεικτη με την ηδονή αίσθηση του ρυθμού και της αρμονίας. Αίσθηση, με την οποία μας κάνουν να κινούμεθα και να ηγούμαστε των χορών μας. Τους ονόμασαν έτσι από την λέξη ΧΑΡΑ , που συνδέεται με τα τραγούδια και τους χορούς“.

Παίρνοντας μέρος στους οργιαστικούς (τελετουργικούς) και μυστηριακούς χορούς οι μυημένοι έφταναν σε έκσταση και στην συνέχεια , στην ψυχική απελευθέρωση. Ο ρυθμικός και δυναμικός διονυσιακός χορός αποκτούσε θεραπευτικές ιδιότητες μέσα από την ιερή μανία και με αποτέλεσμα την κατάργηση των όποιων αναστολών.

Όργιο ΜανίαΛέξεις παρεξηγημένες , παρερμηνευμένες , κακοποιημένες

τα μεγαλύτερα καλά μας έρχονται από τη μανία, που μας χαρίζεται σαν ένα θείο δώρο. Γιατί και η προφήτισσα στους Δελφούς και οι ιέρειες στη Δωδώνη, όταν τις έπιασε η μανία, έκαμαν στην Ελλάδα πολλά και καλά και σε ανθρώπους και σε πόλεις, ενώ όταν ήτανε φρόνιμες έκαμαν λίγα ή και τίποτε. ” Πλάτωνας , Φαίδρος 244a)

<<Κάθε άνθρωπος, σύμφωνα με τον Πλάτωνα : “…είναι ένα παιχνίδι , που το είχε μηχανευτεί ο θεός” (Νόμοι 803 c) και ΄”…πρέπει να ζει παίζοντας, θυσιάζοντας , τραγουδώντας και χορεύοντας, ώστε να είναι ικανός να προδιαθέτει τους θεούς ευμενώς απέναντί του“. (Νόμοι 803 e). Η δε ίδια διδασκαλία των χορών αποδίδεται στους θεούς για να επιβεβαιώσει, πόσο μεγαλόψυχοι είναι , κάνοντας τέτοιο δώρο στους ανθρώπους. Έτσι, όπως είχα προαναφέρει, η Αθηνά δίδαξε τον Πυρρίχιο, ο Διόνυσος τους Βακχικούς χορούς, η Ρέα να διδάσκει Κορυβαντικούς χορούς...>> Αυτά και άλλα πολλά συγκλονιστικά για τους θεούς και την θρησκεία γράφει στα έργα του ο …”άθεος” Πλάτωνας.

Γιατί όμως “παιδί”, “παιχνιδάκι”; Πως συνδυάζονται το “παίζοντας” με το “θυσιάζοντας”; Είμαστε παιδιά των θεών, εμείς οι Έλληνες! Αυτό είχε ειπωθεί από τόσο σπουδαίους ανθρώπους, που κάθε αμφισβήτηση αποτελεί προσβολή και ύβρη απέναντί τους. Ένας από αυτούς, ο Πλάτων , προσδίδει μια πολύ ευρύτερη και ιδιαίτερη σημασία, εξομοιώνοντας με παιχνίδι όλα τα στοιχεία που ανήκουν στη σφαίρα της θεολογίας και της μύησης.

Για τον Πλάτωνα παιχνίδι είναι όχι μόνο η λέξις στο χώρο της ποίησης (Πολιτεία ΙΙΙ 966 e 2), αλλά και η ενόργανη μουσική (Λάχης 188 d 4) και , κυρίως, η τέχνη του χορού, δηλαδή η ερμηνεία των τραγουδιών από μια ομάδα που εκτελεί επίσης χορευτικές κινήσεις ακολουθώντας τη μουσική συνοδεία. (Νόμοι) .Ο μέγιστος φιλόσοφός μας υπενθυμίζει ότι οι Κουρήτες στην Κρήτη, οι Διόσκουροι στη Λακεδαίμονα και η Αθηνά στην Αθήνα επιδίδονταν σε αυτό το παιχνίδι που είναι ο χορός (Νόμοι VII 796 b-c), δικαιολογώντας  με αυτό τον τρόπο το ρόλο που έπαιζε η τέχνη του χορού στις θρησκευτικές γιορτές (Νόμοι VΙΙ 796 c-d), σε συνάρτηση με τις θυσίες (Νόμοι VΙΙI 829 b 7). Στο ίδιο εξάλλου πλαίσιο εξηγείται, τουλάχιστον κατά μέρος, και η σχέση που διακρίνει ο Πλάτων ανάμεσα στο παιχνίδι και τις πρακτικές μύησης (τελετή) (Ευθύδημος 277 d 9, Νόμοι ΙΙ 666 b 5, Πολιτεία II 365 a 1, Σοφιστής 235 a 6). Στη διάρκεια αυτών των μυήσεων, εκτελούνται διάφοροι χοροί που μιμούνται τη ζωή και το θάνατο του Διονύσου. Οι Τιτάνες, εάν θυμηθούμε, σκότωσαν ακριβώς ένα παιδί, αφού πρώτα το δελέασαν με τη βοήθεια παιχνιδιών. Το παιχνίδι αποκτά έτσι έναν καθοριστικό ρόλο στην τέλεση των θρησκευτικών δρώμενων.

Οι Έλληνες, ως γνήσια τέκνα της Μάνας Γαίας και του έναστρου Ουρανού , αισθάνονταν τους εαυτούς τους αναπόσπαστο μέρος του Σύμπαντος και ακόμη και την κίνηση των ουράνιων σωμάτων αντιλαμβάνονταν ως ένα είδος κοσμικού χορού.

Βρήκα κάποτε μία πολύ ενδιαφέρουσα φωτογραφία, που απεικονίζει μια γυναίκα σε χορευτική στάση με την λεζάντα που λέει : ” ο χορός με τις μπάλες στην Αρχαία Ελλάδα”.

Ίσως απλώς να ήταν όντως, ένας χορός με μπάλες…Ίσως όμως και να μην ήταν ένας …”απλός” χορός. Οι μπάλες ίσως συμβολίζουν το κουβάρι με νήμα , που η Αριάδνη έδωσε στο Θησέα . Ένα «λίνο», δηλαδή ,  το λεγόμενο και «μίτο της Αριάδνης».  Και η γυναικεία μορφή , που χορεύει με τις μπάλες, ίσως να παριστάνει την κόρη του Μίνωα…

Βρήκα υπέροχες φωτογραφίες του Ιππικού Ομίλου Ηρακλείου στον Καρτερό, από τον χώρο πολιτιστικών εκδηλώσεων το Minoan Theater.
Μέσα σε ένα πεταλοειδές πέτρινο θέατρο, στο οποίο παρουσιάζονται δρώμενα εμπνευσμένα από τη Μινωική εποχή οι χορευτές εκτελούν τον χορό, που αναπαριστά με τον πλέον καλύτερο τρόπο την ιστορία του Θησέα και της Αριάδνης. Οι φωτογραφίες είναι εκπληκτικές όπως και όλη παρουσίαση …

Ίσως όμως, οι μπάλες να συμβολίζουν τους πλανήτες, με τους οποίους τόσο πολύ ασχολήθηκαν οι Έλληνες. Σύμφωνα με τις ερμηνείες στα αντίστοιχα λήμματα στο LSJ, οι ίδιες αυτές λέξεις , που χρησιμοποιήθηκαν στην αρχαία γραμματεία σχετικά με τον χορό του Θησέα στην Δήλο, χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν την κίνηση των άστρων και ειδικά του ήλιου.

Η ετοιμόγεννη Λητώ, υποφέροντας από τις ωδίνες της γέννας, είχε περιπλανηθεί πολύ καιρό, ζητώντας απελπισμένα κάποιο φιλόξενο νησί για να φέρει στον κόσμο τα παιδιά της. Η περιγραφή της περιπλάνησής της από τόπο σε τόπο είναι ιδιαιτέρως αποκαλυπτική ως αλληγορική χαρτογράφηση των περιοχών όπου είχαν εξαπλωθεί οι Ίωνες στον Αιγαιακό χώρο προτού καταλήξουν στην Δήλο για να ιδρύσουν εκεί το ιερότερο λατρευτικό τους κέντρο.

Κατέληξε τελικά στην άδηλη μέχρι εκείνο τον καιρό Δήλο, η οποία κατά τον Ησίοδο εμφανίστηκε στην απελπισμένη και περιπλανώμενη Λητώ , σαν περιπλανώμενο (κι εκείνο) πλοίο που έπλεε στους ουρανούς και έψαχνε να προσγειωθεί.

Οι Δήλιοι κάθε χρόνο γιόρταζαν αυτό το γεγονός ,κατασκευάζοντας ομοίωμα του πλοίου . Ηταν μία από τις σημαντικότερες γιορτές της αρχαιότητας. Από τότε κάθε 17η του μηνός Θαργηλιωνος ,την νύχτα της γέννησης των διδύμων, ανάβουν οι πυρσοί ! Και ξεχύνεται το εκτυφλωτικό Ιερό Φως , γεννημένο στην Ελληνίδα Γαία!

Ο Απόλλων είναι ο πρώτος Έλληνας Θεός που γνωρίζει στους ανθρώπους την Εξιλέωση, δηλαδή τον εξαγνισμό και την κάθαρση , τις πράξεις, που τελούσαν οι ιερείς του Απόλλωνα στους Δελφούς και την Δήλο. Πριν από αυτές τις τελετές και για χρονικό διάστημα εννέα ημερών έσβηνε κάθε φωτιά στο νησί της Λήμνου και σε όλα τα γύρω νησιά, για να επιστρέψει εξαγνισμένο και καθάριο στις εστίες των Ελλήνων . Γιατί εννιά; Εννέα μέρες μετά την γέννηση της κόρης της, έφερε στην ζωή η Λητώ τον γιο της Απόλλωνα. Και ένα φως υπέρλαμπρο έλουσε τότε την Δήλο και τα γύρω νησιά.

Εννέα μέρες διαρκούσαν τα Καβείρια Μυστήρια στο νησί της Λήμνου, με την Άρτεμη να συνδέεται άμεσα, σύμφωνα με μια επιγραφή με την λατρεία των Καβείρων: «Ιέρειαν δια βίου της Βουλαίας Αρτέμιδος και Λουτροφόρων Μεγάλων θεών Καβείρων».

Ένα πλοίο στελνόταν στην Δήλο για να φέρει νέα φωτιά, τελετουργικά καθαρή , την οποία, μετά από έμπυρες ιεροπραξίες, έπαιρναν οι άνθρωποι στα σπίτια τους.

ΙΕΡΟΠΡΑΞΙΕΣ , ΔΕΛΦΟΙ

Είναι γνωστό, πως την διαδικασία αυτή με την αποστολή του πλοίου στην Δήλο για την μεταφορά του εξαγνισμένου φωτός , πραγματοποιούσε και η πόλη των Αθηνών. Και όχι μόνον! Η ιδιαίτερη εκείνη η τελετουργία είχε Πανελλήνιο χαρακτήρα και στο νησί έφταναν “θεωρίες” , δηλαδή ομάδες αντιπροσώπων , από πολλές πόλεις , ιδίως Ιωνικές , που είχαν ως πατρώο θεό τον Απόλλωνα.

Οι ελληνικές φυλές από διάφορα άλλα μέρη του ελληνικού κόσμου συγκεντρώνονταν στο νησί τουλάχιστον από τον 8ο αι. π.Χ., για να λάβουν μέρος στην Απολλώνεια λατρεία και στα δρώμενα που την συνόδευαν. Ο Ομηρικός Ύμνος εις Απόλλωνα μαρτυρεί ρητά την πανελλήνια ακτινοβολία της: Σε αυτήν συνέρρεαν όλοι ανεξαιρέτως οι Ίωνες,
άνδρες, γυναίκες και παιδιά, από την Αττική, την Εύβοια, τις Κυκλάδες, το Ανατολικό
Αιγαίο και την Μικρά Ασία, καθώς και πάρα πολλοί μη Ίωνες από διάφορα νησιά και
ηπειρωτικά παράλια του Αιγαίου για να συμμετέχουν ή και να παρακολουθήσουν τους
αθλητικούς, χορευτικούς και μουσικούς αγώνες, που διεξάγονταν με λαμπρότητα και
χάριζαν σε όσους παρευρίσκονταν την αίσθηση του θείου μέσω της ενατένισης του ιερού
τοπίου και των δρωμένων και την αίγλη μιας άφθαρτης νεότητας.

Τα Δήλια ενσωμάτωναν ομάδες που εκπροσωπούσαν πολλά ελληνικά φύλα,
συντελώντας στην πολιτισμική ανασύνδεση και συνειδητοποίηση της ελληνικής «εθνικής» ενότητας.

Η σπουδαιότερη των “θεωριών” ήταν αυτή, των Αθηναίων, η οποία είχε θεσπίσει με την άφιξή του στην Δήλο ο Θησέας στο ταξίδι επιστροφής από την Κρήτη. Οι Αθηναίοι , συνεπείς “τω πατρίω νόμο“, έστελναν στην αποστολή τους στο ίδιο πλοίο , που είχε ταξιδέψει ο Θησέας και το οποίο συντηρούσαν με συνεχές επισκευές, μέχρι τους χρόνους το Δημητρίου του Φαληρέως, γεγονός που προκάλεσε και ολόκληρο φιλοσοφικό ζήτημα για το αν, μετά τις μετατροπές, ήταν το πλοίο του Θησέα που έφτανε στη Δήλο ή όχι. Το πλοίο ήταν “τριακόντορον” και ονομαζόταν “Θεωρίς”, “Δήλια” και “Δηλιακόν πλοίον”.

Τον χρόνο της γιορτής καθόριζαν στην Αθήνα οι λεγόμενοι “Δηλιασταί“, ενώ την παρασκευή της Αθηναϊκής “θεωρίας” επέβλεπε ο “αρχιθεωρός”, ο οποίος ήταν εκλεγμένος με κριτήριο την ευγενική του καταγωγή και την οικονομική του ευμάρεια. Μετά τις απαραίτητες προπαρασκευές, ο ιερέας του Απόλλωνα έστεφε την πρύμνη του Δηλιακού πλοίου, που σήμαινε την επίσημη έναρξη των Δηλίων, των οποίων η λήξη ήταν η επιστροφή του πλοίου στον Πειεραιά. Σε όλη την διάρκεια της γιορτής και της παραμωνής του πλοίου στην Δήλο απαγορευόταν η εκτέλεση θανατικών ποινών.

Ο Φαίδων, στον ομώνυμο διάλογο του Πλάτωνα, εξηγεί στον Εχεκράτη το λόγο για τον οποίο καθυστέρησε η εκτέλεση της θανατικής καταδίκης του Σωκράτη, καταδεικνύοντας έτσι την ιερότητα της δηλιακής θεωρίας . Μεταξύ της απόφασης του δικαστηρίου και της εκτέλεσης της ποινής μεσολάβησε μεγάλο χρονικό διάστημα γιατί “…την προηγούμενη μέρα της δίκης, έτυχε να στεφανωθεί η πρύμνη του πλοίου, το οποίο οι Αθηναίοι στέλνουν στη Δήλο. Είναι το πλοίο με το οποίο, σύμφωνα με την αθηναϊκή παράδοση, οδήγησε κάποτε ο Θησέας στην Κρήτη τους επτά νέους και τις επτά νέες. Λένε λοιπόν ότι η πόλη έταξε στον Απόλλωνα ότι, άν σωθούν, θα οργανώνει κάθε χρόνο θεωρία στη Δήλο. Αφού δε αρχίσουν οι προετοιμασίες της θεωρίας, είναι νόμος του κράτους να διατηρείται άσπιλη η πόλη και να μην εκτελείται καμιά θανατική ποινή πριν το πλοίο όχι μόνον φτάσει στη Δήλο, αλλά και ξαναγυρίσει στο λιμάνι της Αθήνας.

Ο ίδιος ο Πλούταρχος έγραψε ότι : << …αφαιρέθηκαν οι παλιές σανίδες του πλοίου, τοποθετήθηκαν νέες στη θέση τους, ώστε αυτό το πλοίο να χρησιμεύσει ως παράδειγμα ΑΙΩΝΙΑΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ . >>

Το Ιερό Φως , αναμμένο στις σπουδαίες γιορτές της αρχαιότητας με ιεροπραξίες , συνοδευόμενες με μουσική και χορούς, έφτανε στα σπίτια των Ελλήνων, και σηματοδοτούσε την κάθαρση , την εξαγνισμό και την ανανέωση .

Όμως, οι αδαείς απόγονοι μεγάλων ανδρών, μέσα στην παραπληροφόρηση και αμάθειά τους ,ως πραγματικοί δούλοι του κυρίου τους, περιμένουν το “άγιο” φως από τα Ιεροσόλυμα, όταν γιορτάζεται το εβραϊκό πάσχα. Μια γιορτή, που θεωρούν χριστιανική, ενώ στην πραγματικότητα γιορταζόταν πριν από αυτούς από εβραίους , που ως γνωστών, δεν είναι καν χριστιανοί. Ούτε η Δήλος, ούτε η Δελφοί, ούτε η Σαμοθράκη, ούτε η Ελευσίνα, ούτε η Ολυμπία…κανένα ιερό της Ελληνίδας Γαίας δεν τιμάται από το αποχαυνωμένο κοπάδι.

Ακόμα και σήμερα κανένα άλλο μέρος του κόσμου δεν φωτίζεται τόσο, όσο το νησί του Απόλλωνα! Εκείνο το φιλόξενο μέρος, που δεχόταν θρησκευτές και ταξιδιώτες από όλη την Ελλάδα. Και άναβαν και πάλι οι δάδες με τον ερχομό των πλοίων και ο ήχος των μουσικών οργάνων ξεχυνόταν πέρα μακριά ! Και ζωντάνευε τότε και πάλι η γη κάτω από τα πόδια των χορευτών!

Απελευθερώνω την φαντασία μου και για μία ακόμη φορά αφήνω την καρδιά μου να αναστατωθεί, βλέποντας με τα μάτια της ψυχής μου τους μακρινούς εκείνους προγόνους μου, που επισκέπτονταν το ιερό νησί της Δήλου και συμμετείχαν στα θρησκευτικά δρώμενα .

Βλέπω των λατρεμένο μου Θησέα να φτάνει στο ιερό νησί στο ταξίδι επιστροφής από την Κρήτη κατάκοπος , αλλά χαρούμενος για την νίκη του, μαζί με τους Αθηναίους συντρόφους του . Διακρίνω όμως μία ανεπαίσθητη θλίψη να σκιάζει την διάθεση του γιου του Ποσειδώνα. Η όμορφη Αριάδνη , που έφυγε μαζί του από το παλάτι της Κνωσού, προοριζόταν να γίνει σύζυγος του Διονύσου και ο Θησέας , σεβόμενος την επιθυμία των θεών, αναγκάστηκε να αποχωριστεί την κοπέλα, που πρόλαβε κιόλας να ερωτευτεί.

Και στη Δήλο υπάρχει ένα, όχι πολύ μεγάλο, ξόανο της Αφροδίτης, με το δεξί χέρι κατεστραμμένο από τον χρόνο. Στο κάτω μέρος, αντί να απολήγει σε πόδια, απολήγει σε τετράγωνο. Εικάζω ότι το είχε παραλάβει η Αριάδνη από τον Δαίδαλο και όταν εκείνη ακολούθησε τον Θησέα πήρε το άγαλμα από το παλάτι. Οι Δήλιοι λέγανε ότι ο Θησέας, όταν την άφησε, αφιέρωσε το ξόανο της θεάς στον Δήλιο Απόλλωνα, για να μην το φέρει στην πατρίδα του και του θυμίζει την Αριάδνη και να βρίσκεται διαρκώς σε ερωτική στενοχώρια.” (Παυσανίας 9.40.3-4)

Τι άλλο θα μπορούσε να τον αποσπάσει από την στεναχώρια του και να παραμερίσει την θλίψη του, αν όχι ο χορός; Πόσο μάλλον την ώρα που βρισκόταν στην Δήλο, την γενέτειρα του θεού του χορού και της μουσικής ; Άλλωστε ,όταν έγινε η κλήρωση, και ο Θησέας παρέλαβε τους νέους από το πρυτανείο για την αποστολή τους στην Κρήτη, πήγε στο Δελφίνιο, όπου αφιέρωσε στον θεό για χάρη τους το κλαδί της Ικετηρίας – ήταν κλαδί από ιερή ελιά στολισμένο με άσπρο μαλλί…Την γνωστή πλέον σε όλους μας  Ειρεσιώνη... Ζήτησε την προστασία του Απόλλωνα και του υποσχέθηκε την αποστολή ετήσιας θεωρίας στο ιερό νησί .

Με βλέμμα απλανές και το κεφάλι σκυφτό αρχίζει τον λυτρωτικό χορό, με κινήσεις μετρημένες και αργές.. Και ύστερα ,όταν τον τυλίγει η μέθη της μουσικής, με όλο και πιο ανεβασμένο και γρήγορο ρυθμό , τα μέλη του σώματός του αποκτούν πιo μεγάλη ευλυγισία. Τώρα κάνει πιο ρυθμικές κινήσεις , χτυπώντας δυνατά το πόδι στην γη παρασύροντας μαζί του τους Αθηναίους συντρόφους του , αλλά και όλους τους παρευρισκόμενους σε έναν εντυπωσιακό τελετουργικό χορό με ελιγμούς και περιστροφές , λες και βρισκόταν ακόμα στο σκοτεινό λαβύρινθο, ψάχνοντας τρόπο διαφυγής. Να ήταν άραγε, ο χορός , που δίδαξε κάποτε ο πολυμήχανος Δαίδαλος στην μικρή βασιλοπούλα Αριάδνη; Αναφέρεται, πως στην Κνωσό ο Δαίδαλος είχε φτιάξει μαρμάρινο Χοροστάσι όπου η Αριάδνη με τις φίλες της χόρευαν στις μεγάλες γιορτές κύκλιο χορό επινοημένο από τον Δαίδαλο για την νεαρή κοπέλα. Τον διδάχτηκε από την ίδια την κοπέλα ή τον έμαθε στις ιεροτελεστίες της Κνωσού, στην διάρκεια των Ταυροκαθαψίων, ως μέρος των τελετουργιών;

Στη Δήλο υπήρχε βωμός του Κεράτωνα, (κεράτῐνος: ᾰ, η, ον, πεποιημένος ἐκ κέρατος, Ξεν. Ἀν. 6. 1, 4, Πλάτ. Κωμ. ἐν «Διῒ κακουμένῳ» 8, ἐκ κέρατος, Ποιητ. παρ’ Ἀθην. 699F· βωμὸς κ. = κερατών, Πλούτ. 2. 983Ε.) αποτελούμενος από τα αριστερά κέρατα ζώων (Κινθιακά κατσίκια). Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα του βωμού ήταν ότι τα κέρατα δεν ήταν ούτε δεμένα ούτε κολλημένα μεταξύ τους. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο «στον κύκλο του βωμού του Κεράτωνος χόρευε και ο Θησέας».

Ο Πλούταρχος μας λέει πως : “Φεύγοντας ο Θησέας από την Κρήτη ήρθε στη Δήλο. Εκεί θυσίασε στο θεό και αφιέρωσε ένα άγαλμα της Αφροδίτης που του το είχε δώσει η Αριάδνη, χόρεψε με τους Αθηναίους νέους ένα χορό, που λένε πως και τώρα τον χορεύουν οι Δήλιοι και που ήταν μιμική αναπαράσταση των πολύστροφων κύκλων του Λαβύρινθου, σε ένα ρυθμό που είχε διαδοχικές κινήσεις και αναπτύξεις. Ο Δικαίαρχος σημειώνει πως το είδος αυτού του χορού λέγεται «γέρανος» από τους Δήλιους……” Ο χορός , που εκτελέστηκε από τον Θησέα με τους συντρόφους του, γύρω από τον Κεράτινο βωμό χορευόταν ακόμη και τον καιρό του Πλούταρχου . Ο χορός αυτός ήταν μια μίμηση: μιμούνταν τις κυκλικές κινήσεις (περιόδους) και τις διεξόδους του Λαβυρίνθου σύμφωνα με τη ρυθμική εναλλαγή των ελιγμών-αλλαγών και των ξετυλιγμάτων του, πράγμα που σημαίνει ότι πιθανώς να επρόκειτο για κάτι ευρύτερο από μια απλή κύκλια όρχηση, με αλλαγές τόσο στην κίνηση όσο και στη μουσική (μετατροπίες).

Και ο Ευστάθιος αποδίδει στο Θησέα και στο μύθο του λαβυρίνθου τη σύσταση του, χωρίς ωστόσο να τo ονομάζεi γέρανο:

“…φασί δέ οι παλαιοί ότι διακεχωρισμένως χορενόντων τό πριν ανδρών τε και γυναικών πρώτοι οί μετά Θησέως σωθέντες εκ τον λαβυρίνθου επτά ηίθεοι και τοσαύται παρθένοι αναμίξ έχόρευσαν υπό καθηγητή τω Δαιδάλω κατά Κνωσσόν…”.

Ο Πλούταρχος αναφέρει επίσης τους αγώνες τους οποίους ίδρυσε ο Αθηναίος ήρωας στη Δήλο, αφού χόρεψε τη γέρανο γύρω από τον Κεράτινο βωμό , ο οποίος, σύμφωνα με την παράδοση,
είχε κτιστεί από τον ίδιο τον Απόλλωνα με τα κέρατα των ζώων που σκότωσε η Άρτεμη στο όρος Κύνθος . Για πρώτη μάλιστα φορά, όρισε να απονέμεται ως έπαθλο στους νικητές κλαδί από φοίνικα, ένα από τα ιερά σύμβολα του νησιού.

” Στη Δήλο αγόρια και κορίτσια χόρευαν έναν περίπλοκο χορό που λέγεται ότι εφηύρε ο Θησέας μαζί με τους νέους και τις νέες που σώθηκαν από τον Μινώταυρο.” , διαβάζουμε και στον Λουκιανό. “Σε επιγραφές της Δήλου αναφέρονται σχοινιά που κρατούσαν οι χορευτές στις γιορτές της Αφροδίτης και της Άρτεμης Βριτομάρτεως, προφανώς γαμήλιος χορός προς τιμή του γάμου του Θησέα και της Αριάδνης (σύμφωνα με μία από τις πάρα πολλές παραλλαγές του μύθου , η Αριάδνη είχε παντρευτεί τον Θησέα) ή ανάμνηση τελετουργιών δοκιμασίας για τη μετάβαση από την εφηβεία στην ώριμη ηλικία. ” Λουκιανός (Περί ορχήσεως, 34, 18). 

Στην βάση ενός κούρου από ναξιώτικο μάρμαρο στη Δήλο είναι χαραγμένη μια επιγραφή που λέει σε πρώτο πρόσωπο, σαν να μιλάει το ίδιο το άγαλμα: «Ο Ευθυκαρτίδης με αφιέρωσε ο Νάξιος, που με έφτιαξε». Να ήταν , άραγε ο ίδιος ο Θησέας, ο κούρος του φιλοτέχνησε ο Ευθυκάρτης; Ή μήπως ο Άνιος, πρώτος ιερεύς-βασιλεύς της Δήλου ; Δυστυχώς, δεν θα το μάθουμε ποτέ…

 «Εἰς μνήμην τῆς εἰς Κρήτην στρατείας εἰσήγαγεν ὁ Θησεὺς εἰς τὴν Δῆλον μεγαλοπρεπῆ χορόν, παριστῶντα τοὺς πλανητικοὺς δρόμους τοῦ λαβυρίνθου, καὶ καλούμενον γέρανον, ἐπειδὴ ἐχόρευαν πρῶτον κατὰ τινα τάξιν κυκλοειδῶς, ἔπειτα πάλιν ὀπίσω, καὶ τελευταῖον χωρὶς καὶ διεσταλμένως.» (Κωνσταντίνος Κοντογόνης, Η Ελληνική μυθολογία, κεφ. Γ΄ ΉΡΩΕΣ Ή ΗΜΙΘΕΟΙ, σελ. 238- 239). 

Ήταν ο χορός , που ο θεός Ήφαιστος με το σοφό μυαλό του , χάραξε πάνω στην διάσημη ασπίδα του Αχιλλέα. Ο Λουκιανός αναφέρει το μεικτό χορό της ασπίδας και τη σχέση του με εκείνον που η Αριάδνη διδάχτηκε από το Δαίδαλο:

Στη μια γίνονταν γάμοι και ξεφάντωναν με λαμπάδες που φεγγοβολούσαν

έπαιρναν από τα δώματα τις νύφες και τις οδηγούσαν μέσα από την πόλη,

ενώ ξεχυνόταν πλούσιο το τραγούδι του υμεναίου· 

νεαροί χορευτές στροβιλίζονταν,

και ανάμεσά τους ηχούσαν αυλοί και φόρμιγγες….

Εσκάλισε κι ένα χορό ο φημισμένος τεχνίτης με τα κυρτά πόδια

όμοιο μ᾽ εκείνον που έφτιαξε κάποτε στην απλόχωρη Κνωσσό

ο Δαίδαλος για την καλλίκομη Αριάδνη.

Εκεί εχορεύαν νέοι ανύπαντροι και παρθένες βαρύτιμες,

κρατώντας ο ένας το χέρι του άλλου στον καρπό.

Οι γυναίκες φορούσαν αραχνοΰφαντα φορέματα,

οι άντρες χιτώνες με τέλεια ύφανση, που αχνοφέγγιζαν από το λάδι.

Εκείνες έφεραν ωραία στεφάνια,

εκείνοι είχανε χρυσά μαχαίρια που κρέμονταν από αλυσίδες ασημένιες·

με ασκημένα πόδια άλλοτες έτρεχαν αβίαστα…” (Όμ. Ιλ. 589-605, μετ. Ι. Πολυλάς)

Υπάρχουν πάρα πολλοί ελληνικοί μύθοι, που έχουν πολλές παραλλαγές . Και αυτό επειδή οι μύθοι γράφονταν από τους ποιητές, αρχαιότερους, όπως ο Όμηρος και ο Ησίοδος και μεταγενέστερους , ανάμεσα στους οποίους ήταν και οι τραγικοί μας. Ο καθένας τους διηγόταν την δική του ιστορία , σύμφωνα με τις παραδόσεις του διέφεραν αρκετά από τόπο σε τόπο και, κυρίως, σύμφωνα με τις δικές τους προσωπικές αντιλήψεις.

Ο δε συγκεκριμένος μύθος έχει τις περισσότερες παραλλαγές από όλους τους άλλους μύθους. Ειδικότερα και σύμφωνα με τον Πλούταρχο, τον Πλάτων και άλλους πολλούς, ο Μύθος του Μινώταυρου πλάστηκε από τους Αττικούς συγγραφείς, για να εκδικηθούν το Μίνωα, επειδή είχε εισβάλει στην Αθήνα, για να εκδικηθεί τη δολοφονία του γιου του Ανδρόγεω στα Παναθήναια.

Πλουτάρχου «Θησεύς – Ρωμύλος» :

<< Πολλά ακόμα λέγονται γι αυτά και για την Αριάδνη, χωρίς να έχουν τίποτε κοινό μεταξύ τους. Άλλοι λέγουν πως αυτή, η Αριάδνη, κρεμάστηκε γιατί την εγκατέλειψε ο Θησέας, άλλοι πως ναύτες την έφεραν στην Νάξο όπου παντρεύτηκε τον ιερέα του Διόνυσου Οίναρο, γιατί ο Θησέας αγάπησε άλλη και την παράτησε – τον έλιωνε δεινός έρωτας για την Πανοπηίδα Αίγλη….. Άλλοι πάλι λένε πως η Αριάδνη έκαμε με το Θησέα τον Οινοποίωνα και το Στάφυλο… Ο Παίων πάντως ο Αμαθούσιος γράφει σχετικά κάτι άλλο. Λέει δηλαδή πως ο Θησέας ξέπεσε από την κακοκαιρία στην Κύπρο έχοντας μαζί του την Αριάδνη έγκυο. Και καθώς αυτή ήταν άρρωστη από τη θαλασσοταραχή και του παραπονιόταν, την έβγαλε στη στεριά ενώ ο ίδιος, καθώς επισκεύαζε το πλοίο, παρασύρθηκε πάλι στο πέλαγος. Οι ντόπιες γυναίκες πήραν την Αριάδνη τότε γεμάτη θλίψη στη μοναξιά της, την περιποιήθηκαν και της παραστάθηκαν στους πόνους της γέννας, αλλά πέθανε χωρίς να προφτάσει να γεννήσει και την έθαψαν…… Αλλά και μερικοί Νάξιοι αναφέρουν σε παραλλαγή πως υπήρχαν δυο Μίνωες και δυο Αριάδνες, από τις οποίες η μια παντρεύτηκε το Διόνυσο στη Νάξο και γέννησε τον Οινοπίωνα και το Στάφυλο, ενώ η άλλη ,την άρπαξε ο Θησέας ……>>

Υπήρξε μια Αριάδνη, η οποία κυβέρνησε την Κρήτη μετά το θάνατο του Μίνωα και του γιου του Δευκαλίωνα και με την οποία ο Θησέας συνήψε συνθήκη ειρήνης στη συνέχεια . Εφόσον έλαβε τον θρόνο της Κρήτης με κληρονομικό δικαίωμα, ήταν κόρη του Μίνωα και επομένως δεν πέθανε στο νησί της Νάξου, αλλά επέζησε και επέστρεψε.

Υπάρχουν , τέλος παραστάσεις στα αρχαία αγγεία, όπου η Αριάδνη συμμετέχει στον χορό μαζί με τον Θησέα , ο οποίος οδηγεί την πομπή των χορευτών. Και αυτό ίσως να έγινε στην Δήλο, διότι αποκλείεται να είχε τον ρόλο του πρώτου χορευτή στην διάρκεια της παραμονής του στην Κρήτη.

Θα ήταν συναρπαστικό να αποκτήσουμε ολοκληρωμένη ιδέα για τη χορευτική τέχνη των αρχαίων Ελλήνων. Εκτός από τις γραπτές αναφορές, και κάποιους χορούς, που μπορούμε να συνδέσουμε με την αρχαιότητα, οι εξαίσιες μελωδίες, που σχετίζονταν με τις ιερές μυστηριακές τελετές , γάμους, γιορτές , θρήνο και πένθος , έχουν χαθεί και επομένως όλες οι προσπάθειες για την αναβίωση της τέχνης του χορού, δυστυχώς είναι ανεπιτυχής. Ακόμη και στη σύγχρονη εποχή με τα ανεπτυγμένα “θαυματουργά όπλα” της ψηφιακής τέχνης η αναβίωση των αρχαίων χορών και μουσικής θεωρείται απίθανη.

Οι “φωστήρες” του χριστιανισμού, φρόντισαν να εξαλείψουν κάθε ίχνος, κάθε ανάμνηση, κάθε ήχο του μακρινού μας μουσικού παρελθόντος. Με Νόμους φρόντιζαν οι πρόγονοί μας την διατήρηση του χορού , της μελωδίας, των ύμνων και της μουσικής στην καθημερινότητά τους . ΜΕ ΝΟΜΟΥΣ τα απαγόρευσαν οι χριστιανοί.

Ο τρόπος ζωής , που διαμορφώθηκε στην διάρκεια χιλιετιών δεν μπορούσε να αλλάξει από την μία μέρα στην άλλη. Οι πιο αυστηροί κανόνες και περιορισμοί, οι ανελέητοι διωγμοί των εθνικών , οι εκτελέσεις , οι καταστροφές, η πυρά , οι απαγορεύσεις έκαναν τελικά το καταστροφικό τους έργο. Αργα…βασανιστικά αργά στα σκοτεινά χρόνια του μεσαίωνα αποδεκατίστηκε η χαρά και το γέλιο, ο έρωτας και ο χορός. Αυτά, που γέμιζαν την ζωή του Έλληνα, καταδικάστηκαν ως “αμαρτία”.

Ο χορός, ως αναπόσπαστο μέρος των θρησκευτικών τελετών, εξακολουθούσε να υφίσταται και στα πρώτα χριστιανικά χρόνια. Υπάρχουν πολλές αναφορές για την τέλεση του χορού μέσα στους προαύλιους χώρους των εκκλησιών , ακόμη και μέσα σε αυτές. Δεν θα σταθώ όμως πολύ σ ΄αυτό. Αηδιάζω ! Τα αρχαία ιερά , οι ναοί και οι βωμοί των πατρώων θεών, βεβηλώθηκαν , κατεδαφίστηκαν και αντικαταστάθηκαν από εκκλησίες… Μια κλεμμένη λέξη, όπως δεκάδες άλλες , παραποιημένη και κατακρεουργημένη. Δεν υπήρχαν, βλέπετε , στο λεξιλόγιο των αμόρφωτων σκοταδιστών κατάλληλες για να πλαισιώσουν το δικό τους δόγμα. Ταίριαξαν τις “άγιες” μέρες τους με τις προϋπάρχουσες γιορτές. Τα όργανα του θρησκευτικού τυπικού, όπως η καμπάνα, τα κεριά και οι δάδες, το λιβάνι, η πανσπερμία , το πρόσφορο, οι χοές, οι ύμνοι και όλα τα υπόλοιπα ήταν τόσο γνώριμα και οικεία ,αν και παραλλαγμένα και προσαρμοσμένα σε άλλα μέτρα και σταθμά, που οι πιστοί αρνούνταν να αποκλείσουν από όλα αυτά τον χορό. Ακόμη και οι ιερείς (κλεμμένη και αυτή η λέξη) επιδίδονταν σε ξέφρενους χορούς στην διάρκεια των γιορτών.

Ο Gohn Beleth, που έζησε τον 12 αιώνα και ήταν πρύτανης του Πανεπιστημίου του Παρισίου , περιέγραψε έναν χορό των υποδιακόνων στην γιορτή της …περιτομής, προσαρμοσμένη στον γιορτασμό της νέας χρονιάς. Η “γιορτή” αυτή, λοιπόν, έγινε γνωστή με το όνομα “η γιορτή των Ηλιθίων” και εξαπλώθηκε σε όλη την Γαλλία και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Σύμφωνα με το αρχείο του καθεδρικού ναού της Sens, περιλάμβανε χορό, τραγούδι και πιοτό, όπως επίσης και την διακωμώδηση των ανώτερων κληρικών, ακόμη και τον πάπα. Η εγκύκλιος της θεολογικής σχολής του Παρισίου του έτους 1444 λέει : “Η πρακτική, που ακολουθούσαν ήταν απαίσια . Παπάδες και κλήρος, που λάμβαναν μέρος, εμφανίζονταν με παραμορφωμένα πρόσωπα και γυναικεία ρούχα , ή ντυμένοι σαν μαστρωποί και ηθοποιοί , να εκτελούν κυκλικούς χορούς , να τραγουδούν άσεμνα τραγούδια , να παίζουν ζάρια, χοροπηδώντας μέσα στην εκκλησία δίχως ντροπή.

Πολύ πρωτότυπος τρόπος να γιορτάζεται η …περιτομή, δεν λέω!!!

Ένα ακόμη παράδειγμα του χορού του 13ου αιώνα , που σχετίζεται όμως με τον αρχαίο χορό των Μινωιτών. <<Στον καθεδρικό ναό της Auxerres ένα μυστήριο θρησκευτικό έργο παιζόταν , κάνοντας χρήση μπάλας , πάνω σε λαβυρινθώδες σχέδιο του πατώματος του νάρθηκα του ναού. Αυτό το έθιμο>>, διαβάζω στην συνέχεια,<< πιστεύεται ότι βασιζόταν πάνω σε προχριστιανικές τελετουργίες της Αρχαίας Ελλάδας.>>

Βρήκα επίσης μία ενδιαφέρουσα αναφορά για τον επίσκοπο της Βαρκελώνης , που απαγόρευσε τον ονομαζόμενο χορό του αετού (eagle dance) … Για ευνόητους λόγους η νους μου αυθόρμητα πήγε στο υπερήφανο αετό του Δία.

Να μην αναφέρω και την χορευτική μανία , που τόσο βάναυσα και αυτή παραποιήθηκε από τους κληρικούς; Η πιο εντυπωσιακή και ασυνήθιστη χορευτική έκφραση του Μεσαίωνα και ακόμη και των πρώτων χρόνων της Αναγέννησης , ήταν αυτό που ονομαζόταν danseomania…Θυμάστε την Ιερή Μανία και τι ακριβώς ειπώθηκε γι’αυτή από τον Πλάτωνα; Λοιπόν, η μανία ήταν λυτρωτική ακόμη και για αυτούς και απαρνήθηκαν τον Διόνυσο και κατηγόρησαν τις Μαινάδες και τους Σάτυρους. Η χορευτική μανία, που δεν έλεγε να καταλαγιάσει σε όλη την Ευρώπη από τον 11ο ως τον 14ο αιώνα. Ο Μartin λέει ,ότι οι λαοί της Ευρώπης είχαν επηρεαστεί τόσο από μία διαδοχή συμφορών , πολέμων , λοιμών , πυρκαγιών , θρησκευτικής καταπίεσης, φτώχιας και ανέχειας , ώστε έψαχναν για μια διέξοδο της συναισθηματικής τους έντασης μέσα από την χορευτική μανία. Ολόκληρες κοινότητες ανθρώπων χτυπήθηκαν από ένα είδος τρέλας που τους οδήγησε να χορεύουν και να περιφέρονται στους δρόμους από χωριό σε χωριό για μέρες ολόκληρες, μέχρι που πέθαιναν από την αγωνιώδη εξάντληση.

Στην λογοτεχνία του μεσαίωνα μπορεί να βρει κανείς πολλές παρόμοιες αναφορές και είναι πραγματικά εξωφρενικές .

Ο Κίρστεν αναφέρεται στην χορευτική μανία σαν μια μορφή παθολογικής ανωμαλίας, που απαντάται ευρύτατα σε γραπτά του 13ου και 14ου αιώνα και περιγράφει φοβερά γεγονότα. Το 1347 , ας πούμε, μερικές εκατοντάδες ανδρών και γυναικών χόρεψαν από La-Chapelle μέχρι το Metz και παρά τις προσπάθειες των ιερέων να σπάσουν τη μαγική επίκληση που τους είχε καταλάβει.

Tα “ξεσπάσματα” αυτά δήλωναν κάποια μορφή ...δαιμονοληψίας (μία ακόμα βάναυση παραχάραξη και διαστρέβλωση της λέξης δαίμονας), ισοδύναμης με με αυτό που χαρακτηρίζεται “σπασμωδικός χορός“, που συναντιέται στις πρωτόγονες φυλές. Υπήρχαν καταγραφές, που άνδρες και γυναίκες άρχιζαν ξαφνικά να τραγουδούν και να χορεύουν στο προαύλιο χώρο της εκκλησίας, κάνοντας την τέλεση της λειτουργίας αδύνατη. Πολλές φορές ο παπάς τους καταργιόταν να χορεύουν όλο τον χρόνο μέχρι της άρσης της κατάρας από ανώτερους κληρικούς. Οι περιγραφές των ανθρώπων, που καταλαμβάνονταν απο χορευτική μανία είναι τόσο γλαφυρές , που δημιουργούν την αίσθηση , πως ο ξέφρενος χορός των Μαινάδων ωχριά απελπισμένα μπροστά στον παρανοϊκό χορό των “ευσεβών χριστιανών”. Ένα απειροελάχιστο παράδειγμα από τον συγγραφέα του 12ου αιώνα Giraldous Cambrensis :

<<Μπορείς να δεις πολλούς άνδρες και γυναίκες να χορεύουν στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας γύρω γύρω με συνοδεία τραγουδιού και να πέφτουν ξαφνικά κατά γης , σαν να βρίσκονται σε μία κατάσταση ύπνωσης , στην συνέχεια να πηδάνε σαν έχουν καταληφθεί από τρέλα και να αναπαριστούν με τα χέρια και τα πόδια τους οτιδήποτε άπρεπο είχαν κάνει στην ζωή τους.>>

Ένας καλόγερος του 14ου αιώνα, ο Petrus de Herenthal, περιγράφει :

<<Άτομα και των δύο φύλων που βασανίζονταν από τον διάβολο, χόρευαν στις αγορές, στις εκκλησίες, ακόμη και στα σπίτια τους, κρατώντας ο ένας το χέρι του άλλου και πηδώντας ψηλά στο αέρα. Ενώ χόρευαν δεν είχαν πλέον καθαρό νου και δεν έδιναν σημασία στη σεμνότητα…ενώ τους παρακολουθούσαν οι παρευρισκόμενοι...>>

Ήταν τόσο πολλά τα “κρούσματα” αυτά της χορευτικής παράνοιας (γιατί η “μανία” είναι ιερή!),και για πολλά χρόνια, που αποκαλέστηκε “επιδημία“. Και εννοείται πως το παπαδαριό για να δικαιολογήσει όλη αυτή τη τρέλα, βεβαίωνε τα πλήθη, πως πρόκειται για “ειδωλολατρικά κατάλοιπα“.

Αυτοί που γνωρίζουν τις συνθήκες επιβίωσης των ανθρώπων στα ατελείωτα και βασανιστικά χρόνια του μεσαίωνα, μπορούν άνετα να καταλάβουν γιατί ολόκληρα πλήθη επιδίδονταν σε αυτή την μορφή τρέλας. Έψαχναν να βρουν κάποια διέξοδο από την αβάσταχτη, καταπιεστική και άθλια ζωή τους.

Δεν υφίσταται σύγκριση με τους ανέμελους, αν και ξέφρενους και εκστατικούς χορούς των ανθρώπων της υπαίθρου ,των λεγόμενων ειδωλολατρών, που είχαν εντελώς διαφορετική υπόσταση . Όχι πως δεν είχαν τις σκοτούρες και τις δυσκολίες τους. Τιμούσαν τον Διόνυσο , που τους πρόσφερε χαρά και γέλιο. “Τα καλά που έχουν οι άνθρωποι τα οφείλουν σ’αυτόν”, σύμφωνα με τον Ευριπίδη. Ο χορός εκλαμβάνονταν ως δώρο των θεών και ως τέτοιος διατηρήθηκε μέχρι τα σκοτεινά χρόνια της σκλαβιάς και υποδούλωσης. Οι κοσμικές και θρησκευτικές μορφές του χορού από τις αρχές του χριστιανισμού ήταν αντικείμενο της αντίδρασης των εκκλησιαστικών πατέρων. Βαθμιαία, ακόμη και οι χοροί που εκτελούνταν στην εκκλησία υπέστησαν επίθεση . Η σύνοδος του Τοledo , που έγινε το 539 , υποστήριξε ότι πρέπει να ξεριζωθούν ο χορός και το τραγούδι από τις γιορτές των αγίων στην Ισπανία.

Η σύνοδος της Auxerres το 573-702 απαγόρευε στο κοινό να χορεύει χορωδιακούς χορούς και στις καλόγριες να τραγουδούν σε αυτές. Ακολουθεί ένα κατεβατό από συνόδους με απαγορεύσεις σε όλη την Ευρώπη και αυστηρές συστάσεις και απειλές για αφορισμούς και κατάρες. Απαγορεύτηκαν ακόμη και θρησκευτικοί χοροί…Μάλλον, έγινε απόπειρα της απαγόρευσης. Γιατί παρ’όλα αυτά οι χοροί συνεχίστηκαν να εκτελούνται.

Και ένας λόγος που εξηγεί πως ο χορός κατάφερε να επιβιώσει , είναι ότι Ο ΚΛΗΡΟΣ ΠΟΥΛΟΥΣΕ “ΧΟΡΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ” , αυξάνοντας έτσι σημαντικά το εισόδημά του.

Ακόμη και μέσα στην εκκλησία την ίδια , ορισμένες χορευτικές συνήθειες κατάφεραν να συνεχιστούν μέχρι την Αναγέννηση. Ο πάτερ Menestrier, ένας Ιησουϊτης , που έζησε τον 17ο αιώνα, στο βιβλίο του <<Η Ιστορία του χορού στην διάρκεια του μεσαίωνα”, λέει ότι μπορούσε κανείς να συναντήσει σε εκκλησίες ανώτερους κληρικούς να οδηγούν κυκλικούς χορούς με αγόρια της χορωδίας , τραγουδώντας ψαλμούς. Τη θεία λειτουργία αποτελούν ψαλμοί , ύμνοι και άσματα από την Παλιά Διαθήκη , όταν οι άνθρωποι έψαλαν προσευχές και χόρευαν . Ο χώρος στον οποίον αυτές οι πράξεις λατρείας προσφέρονταν στον θεό ονομαζόταν ΧΟΡΟΣΤΑΣΙΟ …>>

Ω , φιλοπότη μου θεέ Διόνυσε και κισσοστεφανωμένε και εσύ δαιμόνιε Δαίδαλε ! Το δώρο σας καταράστηκε , αμαυρώθηκε, απαγορεύτηκε , αφορίστηκε … Και όμως , ΥΠΑΡΧΕΙ ! Υφίσταται ακόμη και μετά από τόσους αιώνες και τόσους διωγμούς!

Τι ΔΥΝΑΜΗ κατέχετε , ω ευκλεείς θεοί και πρόγονοι ! “Ο κόσμος όλος, ως γυρνά γύρω από την Γη , ακολουθεί τους ορισμούς σας” , θα μιλήσω με την γλώσσα του Κλεάνθη, του φιλοσόφου που υμνούσε τον Δία. Μας τιμήσατε , και εμείς θα υμνούμε τα έργα σας αιώνια !

Ο αυστηρός ασκητισμός ,η δογματική προσήλωση , οι καύσεις των κακόμοιρων γυναικών , τα φριχτά βασανιστήρια , οι εκτελέσεις των ανθρώπων για θρησκευτικούς λόγους , η αμάθεια , οι ασθένειες και οι λοιμοί , έφεραν την Ευρώπη στο “χείλος του γκρεμού”. Ο κόσμος είχε φτάσει στην απόγνωση και έψαχνε τρόπο να γλυτώσει από όλη αυτη την μαυρίλα και την σαπίλα. Το πνεύμα της Αναγέννησης , βασισμένο στις αρχές του Ελληνισμού, κέρδιζε βαθμιαία έδαφος.

Υπερασπιστείτε την Ελλάδα “, έγραφε στην επιστολή του στην τσαρίνα της Ρωσίας ο Βολταίρος , “διότι σ’αυτήν οφείλουμε τα φώτα μας, τις επιστήμες , τις τέχνες και όλες τις αρετές μας”.

Αν και στην Ελλάδα , την κοιτίδα του πολιτισμού, ο Διαφωτισμός δεν είχε φτάσει ποτέ. Οι ξεδιάντροποι παπάδες και ψευτο-βυζαντινολόγοι καυχιούνται πως δεν το επέτρεψαν ποτέ.

Η Αναγέννηση επανέφερε σταδιακά στην ζωή των ανθρώπων την ενασχόληση με τις τέχνες , απαλλαγμένες από το αποκλειστικά θρησκευτικό περιεχόμενο. Χάρη στην κατάρρευση των περιορισμών , ο χορός που κάποτε αφορίστηκε από την εκκλησία, γινόταν πλέον ολότελα αποδεκτός από τους χωρικούς αλλά και από τις αυλές των βασιλιάδων.

Ο χορός και η μουσική , ως θεία δώρα, έχουν μαγική δύναμη και εξαιρετική επίδραση στην ψυχοσύνθεση του ανθρώπου, σε όποια ψυχολογική κατάσταση κι αν βρίσκεται…Ο δε χορευτικός ρυθμός είναι ικανός να ξεσηκώσει οποιονδήποτε … Και ας φοράει ράσα…

<<Οι βάρβαροι τιμούν τον ήλιο και την σελήνη και πιθανών, σέβονται τον ήλιο και την σελήνη περισσότερο από κάθε άλλο θεό. ΓΙΑ ΤΟΥΤΟ ΑΠΕΦΕΥΓΑΝ ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΡΕΨΟΥΝ ΤΗ ΔΗΛΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΦΕΣΟ ! ΔΙΟΤΙ ΘΕΩΡΟΥΝ ΟΤΙ Ο ΗΛΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ ΚΑΙ Η ΑΡΤΕΜΗ Η ΣΕΛΗΝΗ” Σχολιαστής της “Ειρήνης” του Ηροδότου. (στ.410). 

Με τον ίδιο τον Ηρόδοτο (Ιστορίαι VI.97) να αναφέρει : <<Οι Πέρσες όχι μόνον δεν λεηλάτησαν την Δήλο αλλά έστειλαν και αγγελιαφόρο για να ανακαλέσει στο νησί τους Δηλίους , οι οποίοι στο μεταξύ είχαν καταφύγει στην Τήνο>>…

Αφού δεν ήταν βάρβαροι …τότε πως να ονομάσεις εκείνα τα δίποδα όντα που κατέστρεψαν τελικά την ιερή γενέτειρα του θεού του φωτός;

Ο Απόλλωνας δεν είναι μόνο θεός της Αρμονίας και της Μουσικής, που χορεύει και τραγουδάει συνεχώς με τις Μούσες. Είναι επίσης και θεός – τιμωρός αυτών, που φέρονται με ασέβεια και αλαζονεία και η τεντωμένη χορδή του τόξου του βγάζει έναν ανατριχιαστικό ήχο, εκτοξεύοντας το βέλος που δεν αστοχεί ποτέ. Η Γη αναστενάζει κάτω από το βαρύ περπάτημα του θεού , καθώς βαδίζει με το αυστηρό ύφος του. Τόσος είναι ο σεβασμός για τον Απόλλωνα, που όταν ανεβαίνει στον Όλυμπο στο παλάτι του πατέρα του, όλοι οι θεοί σηκώνονται όρθιοι για να τον υποδεχτούν. Και εκείνος με ένα ανεπαίσθητο χαμόγελο στα θεϊκά του χείλη, κάθεται αναπαυτικά δίπλα στον Δία.

Το Σύμπαν είναι γεμάτο με τα αθάνατα ονόματα Ελλήνων Θεών και Τιτάνων. Απο’κει , αν και αποκομμένοι από τις ρίζες μας, αντλούμε και την καταγωγή μας. Τα δίδυμα τέκνα του Δία και της Λητούς είναι αυτά, που θα πάνε την ανθρωπότητα πίσω, στα άστρα. Ο πρώτος … σύγχρονος άνθρωπος , που περπάτησε στο φεγγάρι , είχε φτάσει εκεί με την αποστολή Απόλλων το 1969…Νομίζω, πως δεν χρειάζονται ιδιαίτερες επεξηγήσεις, γιατί Απόλλων!

ΟΙ ΜΥΘΟΙ ΕΠΟΝΤΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ !ΚΑΙ ΤΙΠΟΤΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΟ ΑΠΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΥΘΟ ! Και οι Αμερικανοί επιστήμονες , φαίνεται να συμφωνούν απόλυτα μ’αυτό ! Ποια από τις αρχαίες απεικονίσεις της λαμπερής κόρης του Δία τους γοητεύει περισσότερο; Ίσως στα μάτια τους η σύγχρονη Άρτεμις να μοιάζει κάπως έτσι…Εν τέλει δεν έχει ιδιαίτερη σημασία η πηγή της έμπνευσής τους. Όποια και αν είναι, στην επιχείρηση της αποστολής στην Σελήνη δόθηκε το όνομα της.

ΣΗΜΕΡΑ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΗΝ ΓΑΙΑ Η ρομποτική αποστολή ΑΡΤΕΜΙΣ , μετά από πτήση 129χλμ. πάνω από την επιφάνεια της Σελήνης από όπου το Orion κατάφερε να καταγράψει φωτογραφίες μοναδικής ομορφιάς που θυμίζουν επιστημονική φαντασία λόγω της καθαρότητάς τους. “Επιστροφή στην Σελήνη” όπως χαρακτηριστικά εκφράζονται οι άνθρωποι της ΝΑΣΑ , σημαίνει την μεταφορά της πρώτης γυναίκας στη Σελήνη μέχρι το 2025.

 Είθε καθαριζόμενον το μυθώδες, να λάβη λογικώς ιστορίας όψιν…

Είθε οι Μούσες, οι ομορφομαλλούσες Πιερίδες, να τραντάξουν και πάλι τη γη με τα χρυσά τους πέδιλα στο γλεντοκόπι των θεών!

ΜΑΙΑ ΤΣΕΠΟΥΛΙΔΟΥ