<<Πρῶτα μὲν ἀρχαίου χάεος μελανήφατον ὕμνον…>>
Ως αρχαίον , πρωτογενές, αγέννητο, αυτό που δεν γεννήθηκε αλλά προϋπήρχε , ονομάζει την αρχή του Σύμπαντος κόσμου ο Ορφέας , ο μέγιστος Έλληνας θεολόγος , στα “Αργοναυτικά” του.
<<Εν αρχή ην το χάος>>, φαίνεται να συμφωνεί μαζί του ο Ησίοδος , ένας από τους μέγιστους Έλληνες ποιητές , στην “Θεογονία” του . Όπου το Χάος αποτελεί το πρώτο από τα τρία αρχικά στοιχεία: Χάος-Ερεβος-Νυξ…
Το χάος είναι η αδημιούργητη αρχή , που η πρώτη κίνηση της ουσίας του είχε ως αποτέλεσμα τον διαχωρισμό του σε έρεβος και νύχτα , έρχεται να υποστηρίξει ένας ακόμα μέγιστος άνδρας των Ελλήνων…ο θεϊκός Πυθαγόρας ! Αυτός που πρώτος χρησιμοποίησε τον όρο «φιλόσοφος» , ο φίλος της σοφίας...Που δήλωνε πως η ουσία των πραγμάτων πρώτα από όλα είναι στα Μαθηματικά... Αυτός που μας μίλησε για την ουράνια μουσική και τον χορό των σφαιρών…
Σήμερα όμως δεν θα γίνει ο λόγος για μία ακόμα θεογονία….
Δεν θα τις αναλύσουμε…Τουλάχιστον , όχι εκείνες …τις “γνωστές”.
Θα μιλήσουμε για ένα αρχαίο πελασγικό μύθο !
Και, βεβαίως , θα αναφερθούμε και στον Όμηρο!
Και , μιλώντας για την αρχαία μας παράδοση , δεν γίνεται να μην αναφέρεις την δημιουργία των θεών, τις θεϊκές συμπράξεις μεταξύ τους, αλλά και τις διαμάχες για το θεϊκό βασιλικό θρόνο του Ολύμπου.
Και η πρωταγωνίστρια του άρθρου τούτου είναι ιδιαίτερη προσωπικότητα , που σχετίζεται άμεσα με την δημιουργία του κόσμου και με όλα αυτά που ανέφερα…
Ανέφερα όμως κάποιες ακόμα λέξεις , όπως: κίνηση…μουσική…χορός...Και ,σίγουρα, καθόλου τυχαία.
Μαγικές λέξεις, που λίγοι από μας αναρωτιούνται από που προέκυψαν…Πως συνδέονται με την Ελληνική μας παράδοση ;
Ποιος ήταν αυτός, που πρώτος σιγοτραγούδησε κάποιο σκοπό ;
Να ήταν η Ευτέρπη κάπου στον Ελικώνα , ή στον Παρνασσό;
Αυτός, που πρώτος έβγαλε τον ήχο από το πρώτο μουσικό όργανο; Να ήταν ο Απόλλωνας , ή μήπως ο Ερμής; Ο Ορφέας , ίσως , αυτός που δικαίως θεωρήθηκε γιος της μούσας της Μουσικής…
Ποιος ήταν αυτός, που χόρεψε τον πρώτο χορό; Η Αθηνά , που μόλις είχε γεννηθεί από το κεφάλι του τρομερού άρχοντα του Ολύμπου;
ΌΧΙ , ΑΔΕΡΦΙΑ ΜΟΥ, ΕΛΛΗΝΕΣ !
Η ΕΥΡΥΝΌΜΗ ήταν αυτή ! Mία από τις παλαιότερες θεότητες και σύμφωνα με τον πελασγικό μύθο, θεά των πάντων που προέκυψε από το πρωταρχικό Xάος .
Λίγα τα στοιχεία του μύθου για την θεά , και εκείνα ,που μας διασώζει ο Παυσανίας…
Ο θείος Παυσανίας, που ο καθένας από εμας πρέπει να νιώθει τεράστια ευγνωμοσύνη γιατί είναι μία ανεξάντλητη πηγή , από την οποία αντλούμε απίστευτες πληροφορίες για τους προγόνους μας!
<<Πρώτη , λοιπόν , αναδύθηκε από το Χάος η Ευρυνόμη, η Θεά των Πάντων… Αλλά δεν βρήκε τίποτε στέρεο για να ακουμπήσει τα πόδια της, και έτσι διαχώρισε τη θάλασσα από τον ουρανό χορεύοντας μόνη πάνω στα κύματα.>> διαβάζουμε στον μύθο…
Μια Θεά γεννήθηκε από το Χάος ! Αυτή, που έμελλε να φέρει ζωή στην Γαία. Στην Γαία , που αρχικά περιβαλλόταν ολόκληρη από τα ύδατα του Ωκεανού…
Ποιος μπορεί να φανταστεί την συγκλονιστική “εικόνα” της νεογέννητης Ευρυνόμης , γεμάτης δύναμη και επιθυμία να δει γύρω της ζωή και να βρει μια συντροφιά … να αιωρείται διστακτικά για λίγο πάνω από τα ύδατα και μετά… ξαφνικά αποφασισμένη πια …και με ένα αινιγματικό χαμόγελο στα θεϊκά της χείλη να απλώνει τα χέρια της μπροστά στον άγνωστο ακόμα για εκείνη κόσμο…διαταράσσοντας την αιώνια γαλήνη !
<<Η Ευρυνόμη χόρεψε κατά τα νότια, και ο αέρας που αναδεύθηκε πίσω της, φάνταξε κάτι καινούριο και ξεχωριστό, κάτι για να αρχίσει έργο δημιουργίας…. Στράφηκε κι άδραξε αυτόν το βόρειο άνεμο,… τον έτριψε μέσα στα χέρια της, και ιδού! Ο μέγας όφις Οφίων !>>…
Ποιες χορδές της ψυχής μας θα αγγίξουμε για να μπορέσουμε έστω για μερικές στιγμές να “δούμε” αυτό το απίθανο θέαμα …να “ακούσουμε” τον μεθυστικό σκοπό της…να “χορέψουμε” μαζί της τον συγκλονιστικό χορό της δημιουργίας του σύμπαντος κόσμου;;;;;
Ο μύθος λέει στην συνέχεια για την ερωτική συνεύρεση της Ευρυνόμης με τον Όφιωνα… Και πως όταν πέρασε ο καιρός που έπρεπε, γέννησε το Αβγό του Σύμπαντος.
Από μέσα του κύλησαν όλα όσα υπάρχουν, τα παιδιά της Ευρυνόμης: ο ήλιος, η σελήνη, οι πλανήτες, τα αστέρια, η γη με τα βουνά και τους ποταμούς της, με τα δέντρα, τα βότανά της και τα ζωντανά πλάσματα.
Η Ευρυνόμη και ο Οφίων έστησαν το σπιτικό τους στο όρος Όλυμπο. Όμως ο Οφίων εξόργισε την Ευρυνόμη υποστηρίζοντας ότι αυτός ήταν ο δημιουργός του Σύμπαντος. Εκείνη όμως είχε την δύναμη να τον εξόρισε στις σκοτεινές σπηλιές κάτω από τη γη…
Όταν κυριάρχησαν ο Kρόνος και η Pέα, η Eυρυνόμη αποσύρθηκε στη θάλασσα…Και τον θρόνο στον Όλυμπο διαδέχτηκε μετά από καιρό ο Δίας…
Και ιδού αυτά, που διαβάζουμε (το καλό που σας θέλω, δηλαδή 
) στον Παυσανία :
<<Δώδεκα περίπου στάδια πάνω από τη Φιγαλία υπάρχουν θερμά λουτρά – όχι μακριά απ’ αυτά ο Λύμαξ κατεβαίνει προς τη Νέδα. Παρά τη συμβολή των ρευμάτων είναι το ιερό της Ευρυνόμης… σεβαστό από παλαιά και για την τραχύτητα του εδάφους δύσκολα προσιτό.
Περί το ιερό υπάρχουν πολλά και πυκνά κυπαρίσσια. Σχετικά με την Ευρυνόμη η κοινότερη άποψη μεταξύ των Φιγαλέων είναι πώς πρόκειται για ένα προσωνύμιο τής Άρτεμης – όσοι όμως απ’ αυτούς διέσωσαν αρχαίες αναμνήσεις λένε πως η Ευρυνόμη είναι κόρη του Ωκεανού, …αναφερόμενη και από τον Όμηρο στην Ιλιάδα, πως είχε υποδεχτεί, μαζί με τη Θέτι, τον Ήφαιστο.
<<Εὐρυνόμη τε Θέτις θ᾽ ὑπεδέξατο κόλπῳ
Εὐρυνόμη θυγάτηρ ἀψορρόου Ὠκεανοῖο.>>
(Ομήρου “Ιλιάδα” Σ 398-399)
Το ιερό της Ευρυνόμης το ανοίγουν μια ορισμένη μέρα κάθε χρόνο, ενώ τον υπόλοιπο καιρό καθιερώθηκε να το κρατούν κλειστό. Τότε γίνονται θυσίες από την πόλη και από ιδιώτες. Δεν συνέπεσε να βρεθώ στη Φιγαλία τη μέρα της γιορτής …και δεν είδα το άγαλμα της Ευρυνόμης . Από τους Φιγαλείς άκουσα πως η ξύλινη ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΘΕΑΣ ΕΙΝΑΙ ΔΕΜΕΝΗ ΜΕ ΧΡΥΣΕΣ ΑΛΥΣΙΔΕΣ …και πως έχει ΤΗ ΜΟΡΦΗ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΩΣ ΤΟΥΣ ΓΛΟΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΤΩ ΜΕΡΟΣ ΕΧΕΙ ΤΗ ΜΟΡΦΗ ΨΑΡΙΟΥ… Πράγμα που θα ταίριαζε ως γνώρισμα μιας ΚΟΡΗΣ ΤΟΥ ΩΚΕΑΝΟΥ, η όποια ζει στο βυθό της θάλασσας μαζί με τη Θέτι.
Στην Άρτεμη όμως δεν θα ήταν εύλογο να δοθεί η μορφή αυτή>>….
Οι αρχαίοι γλύπτες εκμεταλλεύτηκαν τις προόδους της αρχαίας ιατρικής στο μέγιστο βαθμό για να επιτείνουν ακόμα περισσότερο την εντύπωση ότι τα αγάλματα αναπνέουν , βλέπουν , εκφράζουν κάποια συναισθήματα . Το εκφραστικό ανοικτό στόμα, οι ορατές φλέβες, η ελαφρώς εξογκωμένη κοιλιακή χώρα μεταφέρουν σε όλους την εντύπωση ότι ο χαλκός ή το μάρμαρο αναπνέουν. Στην ελληνική μυθολογία υπάρχουν αναφορές στα αγάλματα που οφείλουν την κίνηση και την ομιλία τους σε ανθρώπινη τέχνη κι όχι σε θεϊκή παρέμβαση με παραδείγματα από τον Όμηρο και τον Ησίοδο. Είναι τα αγάλματα που δημιούργησε ο θρυλικός Δαίδαλος, ανοίγοντας τα μάτια τους και παριστώντας τα σε διασκελισμό [Οἱ σχετικὲς πηγὲς στὴ Muller-Dufeu 2002, σ. 36-41· βλ. και Donohue 1988, σ. 179-183], με αποτέλεσμα, όπως γράφει ὁ Πλάτων ΝΑ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙ ΝΑ ΔΕΘΟΥΝ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΔΡΑΠΕΤΕΥΣΟΥΝ ΑΠΟ ΤΑ ΒΑΘΡΑ ΤΟΥΣ [Πλάτων, Μένων 97 d 6-10· πρβ. Δίων Χρυσόστομος 37.9].
Αυτά , φίλοι μου , για την θεά Ευρυνόμη !
Μια λιγότερο γνωστή και αινιγματική μορφή της μυθολογίας μας.
Μια ακόμα υπέροχη Ελληνική μορφή , που έδωσε τροφή στους “ξένους”, όποιοι κι αν είναι αυτοί , για τους δικούς τους “μύθους” …τρόπος του λέγειν. Η έννοια του “μύθου” αφορά αποκλειστικά και μόνο τους δικούς μας μύθους…Όλα τ’άλλα είναι παραμύθια και αντιγραφές… 
Για ποιο λόγο οι πρόγονοί μας είχαν δεμένο το άγαλμα της θεάς με “χρυσές αλυσίδες” ; Να μην διαταραχθούν τα θεμέλια του κόσμου, που η ίδια είχε δημιουργήσει με τον δυναμικό χορό της στους χρόνους αρχέγονους …προϊστορικούς.
Είναι λογικό να καταλήγει κανείς σ’αυτή την σκέψη, με τον φόβο να μην διαταραχθούν τα θεμέλιά του…Σκεφτείτε, όμως, και πάλι την εποχή, στην οποία αναφέρεται ο μύθος…Μύθος Πελασγικός...από τον οποίον αντλούμε τις πρώτες πληροφορίες για την Ευρυνόμη και την τάξη πράγματων, που δημιούργησε…
Και τώρα, αναλογιστείτε, την εποχή , που ο Παυσανίας έγραψε στις δικές του σημειώσεις. Ήταν πια εκείνη η καταραμένη εποχή, που εντελώς παρανοϊκά εξακολουθεί να ονομάζεται “μετά χρ…”…Δεύτερος αιών ,λοιπόν, μετά το χάος, που επήλθε στην Ελλάδα …Πουθενά , σε κανένα έργο του Παυσανία δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά στον γιο του εβραίου…Καμία απολύτως!
Αντιθέτως, όμως υπάρχει πληρέστερη και ουσιαστική περιγραφή του Ελλαδικού χώρου…είναι σαν να περιγράφει το κάθε του χιλιοστό ! Όσα είδε , όσα ήξερε από τους μύθους , όσα του διηγούνταν οι κάτοικοι της εκάστοτε περιοχής…Και να φανταστείτε, υπάρχουν γελοίοι , που αποκαλούν την γλώσσα του “ξύλινη”. Είναι επειδή δεν είναι σε θέση να δουν με τα μάτια της ψυχής τους όσα περιγράφει ο θείος ιστορικός και περιηγητής μας…
Ο Παυσανίας , λοιπόν, λέει πως όταν βρέθηκε στο μέρος, που ήταν ο ναός της Ευρυνόμης…ΕΚΕΙΝΟΣ (ο ναός) ΑΚΟΜΑ ΥΠΗΡΧΕ …ΣΩΖΌΤΑΝ,ΩΡΕ ΑΔΕΡΦΕ ΌΡΘΙΟΣ , πως το λένε; Και την καθιερωμένη ημέρα γινόταν η γιορτή , και οι θυσίες γίνονταν ΑΚΌΜΗ !!!
Ήταν ο κόσμος μας, ο οποίος όμως ήδη από τότε άρχισε να αλλάζει... Οι καινούργιοι “φωστήρες” βάλθηκαν να τον ξεθεμελιώσουν …Γκρέμιζαν τους ναούς μας , έσπαγαν τα αγάλματά των θεών μας…
Έκοψαν τις χρυσές αλυσίδες , που κρατούσαν αιχμάλωτη την Ευρυνόμη…
Άρα, από τότε ο κόσμος μας έπαψε να είναι …δικός μας κόσμος… Αρα, διαταράχθηκε η συμπαντική αρμονία… Από τότε τίποτα πια στην Ελλάδα των προγόνων μας δεν είναι πια το ίδιο!
Και λέω εγώ, σκεπτόμενη όλα αυτά και αγανακτισμένη : Μήπως ήρθε καιρός να δοθεί ένα τέλος στην μίζερη ανυπαρξία μας ; Μήπως ήρθε καιρός να γίνει ένας ακόμα κατακλυσμός ;
Και να επιβεβαιωθεί ο χρησμός της Πυθίας, που λέει πως η Ελλάδα είναι ένας <<Ασκός κλυδωνιζόμενος μηδεπώποτε βυθιζόμενος>>…
Να γεννήσει ο Ωκεανός , που φιλοξενεί στην αγκαλιά του τον ταλαιπωρημένο ασκό , μία ακόμα Ελληνίδα Θεά !
Και να σειστεί σύσσωμη η Γαία από τον καινούργιο έξαλλο χορό της ! Και να αναδυθεί εκ νέου απο τα ιερά ύδατα ,εξαγνισμένη πια η λατρεμένη Ελλάδα !
Λέω , μήπως ;;;
Μάια Τσεπουλίδου
Πρόσφατα σχόλια